5 тамыз – Медиация күні. Бұл күн елімізде 2011 жылы қабылданған «Медиация туралы» Заң аясында атап өтіледі, деп хабарлайды Egemen.kz.
Қоғамдағы дау-дамай мен келіспеушілікті сотқа жеткізбей шешуге мүмкіндік беретін балама тетік ретінде медиация институты жылдан-жылға дамып келеді.
Сарапшылардың айтуынша, дауласушылар арасындағы өзара түсіністік пен келісімге негізделген бұл тәсіл әлеуметтік тұрақтылық пен азаматтық татулықты нығайтуға айрықша ықпал етіп отыр.
Медиация – тараптардың мүддесін ескеретін, бейбіт келісім арқылы дау шешудің әдісі. Бұл рәсімнің басты артықшылықтарының бірі – уақыт үнемдейді, шығын аз болады және құпиялылық сақталады. Медиаторлар тек келіссөз жүргізіп қана қоймай, екі жақтың ортақ мүддесін табуға бағытталған әдістемелерді қолданады.
Әділет министрлігінің мәліметінше, биылғы алғашқы жартыжылдықта республика бойынша 15 мыңнан астам даулы іс медиация арқылы шешілген. Бұл көрсеткіштің жыл сайын артып келе жатқаны байқалады.
Медиация тетігі негізінен отбасылық, еңбек, азаматтық және кей жағдайда қылмыстық істерде қолданылады. Әсіресе, отбасылық жанжалдар мен көршілер арасындағы дау-дамай, еңбек қатынастары бойынша түсініспеушіліктерді сотсыз реттеу тәжірибесі кең өріс алып отыр.
— Қазіргі қоғамда медиация мәдениетін қалыптастыру маңызды. Бұл – әр азаматтың құқығы мен жауапкершілігін сезінуіне, дау туындаған жағдайда бір-бірін тыңдап, ортақ шешімге келуіне көмектесетін құрал. Қазір елімізде кәсіби медиаторлар саны 3 мыңнан асты. Бұл көрсеткіш медиаторларға деген сұраныстың артып келе жатқанын көрсетеді, — дейді кәсіби медиатор, заңгер Сара Қапанова.
Соңғы жылдары медиация институтын ауыл-аймақтарда дамытуға ерекше көңіл бөлінуде. Облыстық соттар жанынан татуластыру орталықтары ашылып, жергілікті тұрғындарға құқықтық көмек көрсетілуде. Сонымен қатар, ардагерлер кеңесі мен аналар алқасы секілді қоғамдық ұйымдар да татуластыру үрдісіне белсенді араласа бастады.
Мәселен, Жамбыл облысының Байзақ ауданында 2024 жылы 150-ден астам іс медиативтік тәртіппен шешілсе, оның 70 пайыздан астамы отбасылық-тұрмыстық жанжалдар болған. Бұл – ауыл тұрғындары арасында да балама шешім іздеу мәдениетінің қалыптасып келе жатқанын білдіреді.
Елімізде медиация институтын дамыту жөнінде арнайы жол картасы әзірленген. Жоғарғы Сот, Әділет министрлігі, кәсіби қауымдастықтар мен үкіметтік емес ұйымдар бірлесіп, құқықтық мәдениетті арттыру, халыққа қолжетімді ақпарат беру бағытында жұмыс жүргізуде.
— Медиация – тек дауды шешу ғана емес, қоғамда сенім мен өзара құрметке негізделген қарым-қатынасты орнықтырудың тиімді жолы. Мемлекеттің басты мақсаты – сот саласындағы жүктемені азайта отырып, азаматтардың өзара ымыраға келуіне жағдай жасау, — дейді Жоғарғы Сот жанындағы Соттардың қызметін қамтамасыз ету департаментінің өкілі Нұрлан Есен.
Медиация күні – тек кәсіби мереке емес, азаматтық қоғамды дамытудың және құқықтық сананы арттырудың бір көрінісі. Қоғамдық келісім мен тұрақтылыққа бастайтын осы жолда медиаторлар еңбегінің маңызы зор. Медиация – бүгіннің де, келешектің де мәдениеті.