• RUB:
    6.62
  • USD:
    519.29
  • EUR:
    613.28
Басты сайтқа өту
Әдебиет 13 Ақпан, 2025

Жүрекке әжім түспейді

86 рет
көрсетілді

Шерхан Мұртазаның «Жүрекке әжім түс­пейді» әңгі­ме­сін оқыған сайын жақсы тақырыптың жарты мақала ғана емес, тіпті тұтас туын­ды­ның жүгін көтеретін құдіреті бар екендігіне одан сайын көз жете түскендей болады.

Жүрекке әжім түс­пей­ді... Шынымен де, осы бір-ақ ауыз сөз әңгімені оқыған әр оқыр­манның жүрегіне өш­пестей жазылары анық. Өзі­нің де өткенін (бәлкім бү­гінгі күйін), өміріндегі сәу­лелі сәттер мен жүрегінің түкпірінде аялаған (мүмкін жасырған) аппақ армандарын алақанына салып, бір сәтке жан тереңіне үңіліп, толғанары хақ. Сонда өзі де алыстағы Энжесін сағынып, ғұмыр бойы ғашығына ынтыққан Сағын ақсақалдың аппақ әлемі мен ішкі толғаныстарының ішіне түсіп кеткендей сөзбен айтып жеткізгісіз сұмдық бір сәулелі сезімді бастан кешері сөзсіз. Себебі жүрегі бар пенденің қай-қайсысының да мына өмірде махаббатқа бір жолықпай кеткені (өткені) жоқ шығар. Ал сексенге келіп те сезіміне селкеу түсір­мей, адамдық арына адал бола алу – үлкен ерлік. Ондай қасиет тек жүрегі таза, жаны кір­шіксіз жандардың маңдайына бұйырған бақ болса керек.

Есіңізде ме, Сағын ақса­қал­дың: «Уақыт, көп болса, сенің бетіңді әжім­деген шығар, ал жүрекке әжім түспейді» деген бір-ақ ауыз сөзіне қанша мағына, тіпті өмірдің бүкіл пәл­сапасы сыйып жатқан жоқ па? Осы сөзді айтқан кейіпкерді қалай кемеңгер, айтқызған жазуының жүрегін қалай ғарыш демессің?

Жалпы, Шерхан Мұрта­за­ның жазушы ретінде, әсіресе әңгіме жазу­дағы шеберлігі осын­дай көңілдің ішкі иірім­дерін асқан сезімталдық һәм сұң­­ғылалықпен сезіне отырып, содан өмір­дің өлмейтін құндылықтарын әспеттей алғанында, байыппен байқай біл­гендігінде жатса керек. Әйтпесе жүрек дейтін бір кесек ет бәрімізде де бар ғой. Ал соған әжім түсірмей, көңіл көзін кірлетпей өмір бойы оны әсем­дік пен тазалыққа бағыш­тай алғанымыз қайсы?

«Ауру адамдай мең-зең халге душар болдым. Бозым боз­бала шаққа қа­й­та орал­­ған­­д­ай, жүрегі түскір тәтті бір се­зім­­нен уылжып қоя берді. Адам қар­тайса бала болады, деуші еді бұрын­ғы­лар. Сол рас, «бала болдым ба?» дей­­мін өзіме өзім. Бірақ есіл-дер­­тім Энжеде. Қар­тай­ғанда қара басты ма, мұнша толқып, то­па­лаң тигендей аласұрған не дей­мін».

Әңгімедегі Сағынның осы бір сөзі-ақ шын сүйген жан­ның көңілі мәңгілік көктем, жаны жайқалған жаз екенді­гін ұқ­тырмай ма? Демек жүрекке де әжім түсірмеу осындай адал сезім, ақ адал пейілмен астасып жатса керек, біздіңше. Иә, мынау аппақ ғаламда пен­деліктің, тұрмыстың тұсауына был­ған­бай, ғаламның ғажабын көкірек көзімен көре алудың өзі де тең­дессіз тарту шығар. Әйтпесе сек­сенге келмей-ақ сезімін суытып, жүрегін кірлеткендер қа­тарымызда қаншама? Бұл ала­ғай да бұлағай шақта жүре­гін сақтай алғандар – шын ба­қыт­тылар!