ҚНДРА төрағасының орынбасары Мария Хаджиева Joining Tabadul Digital Hub халықаралық конференциясында 2025 жылы IPO-ны үш мемлекеттік компаниямен толықтыруға дайындық жүріп жатқанын айтқан болатын, деп жазады Egemen.kz.
«Біз қор нарығының өтімділігін арттыру үшін белсенді жұмыс істеуді жалғастырамыз, нәтижесінде Қазақстанның FTSE және MSCI рейтингтеріндегі позицияларын Emerging Markets деңгейіне дейін көтереміз. Ірі мемлекеттік кәсіпорындарды жекешелендіру бағдарламасы осыған бағытталған. Биыл тағы үш мемлекеттік компанияның IPO-сын өткізу жоспарланып отыр. Олар «ҚТЖ», «QazaqGaz» және «Самұрық-Энерго», деді конференцияда ҚДРА төрағасының орынбасары Мария Хаджиева.
Ол жергілікті инвесторлар тарапынан соңғы бірнеше жыл ішінде өткен «KEGOC», «Қазатомөнеркәсіп», «ҚазМұнайГаз» және Air Astana ұлттық компанияларының IPO-ға жоғары қызығушылығын еске салды.
Оның айтуынша, ішкі сұраныс ұсыныстан 2 есеге дейін асып түсті. IPO-ның осы үш компанияға ықыласының ерекше екені Үкіметтің экономикалық блогының ұстанымынан байқалған.
2023 жылғы қыркүйекте сол кездегі ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров Үкімет отырысында квазимемлекеттік сектордың бейінді емес активтері бәсекелі ортаға берілуі мүмкін екенін айтқан. Ол кезде ол 2025 жылы «QazaqGaz», «ҚТЖ» және «Самұрық-Энерго» IPO-ға шығатынын жариялады (бұл компаниялардың акциялары «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ АҚ-ға тиесілі).
2024 жылғы наурызда «QazaqGaz» ұлттық компаниясы АҚ басқарма төрағасы Санжар Жаркешов IPO-ға шығу күні әлі де талқыланып жатқанын және ол белгісіз екенін хабарлады. Сол жылдың соңында компания Үкімет қаулысына сәйкес 2025 жылы «QazaqGaz» IPO өткізу көзделгенін айтқан болатын. Сондай-ақ, инвесторлар үшін тартымды жағдайлар жасау қажеттілігіне байланысты акцияларды қор нарығына орналастыру мерзімінен бұрын болуы мүмкін және мерзімдер кейінге шегерілуі мүмкін екені де сол кезде айтылған.
«Самұрық-Энергоның» тағдыры Үкіметте 2013 жылдан бері талқылана бастады. Сол кездегі Экономика және бюджеттік жоспарлау министрі Ерболат Досаев мәжілісте компания акцияларының пакеті екінші жартыжылдықта «халықтық IPO» аясында орналастырылуы мүмкін деп мәлімдеген болатын. Бірақ «Самұрық-Энерго» жекешелендірілмеген. Кейіннен ұлттық компания 2016-2020 жылдарға арналған жекешелендірудің кешенді жоспарына кірді (оны 2015 жылы қабылдаған). Бірақ ол IPO-ға тек осы жылы ғана шығуы мүмкін.
Өткен жылдың қыркүйегінде компания басқармасының төрағасы Нұрлан Сауранбаев «Қазақстан темір жолы» ҰК 2025 жылы IPO-ға шығатынын растады. Ол кезде компания «Самұрық-Қазына» АҚ-мен бірлесіп, рәсімді өткізуге дайындық үшін халықаралық консультанттар мен Citi, JP Morgan және Societe Generale компанияларының жаһандық үйлестірушілерін тартты.
Қазір оның ІРО-ға дайындығының қандай сатыда екені белгілі болды.
Кеше Көлік министрлігі LS журналистеріне берген жауабында кәсіпорын акцияларының 25% -дан астамын орналастыру жоспарланып отырғанын айтты. Бұл ретте магистральдық темiр жол желiсi жекешелендiрiлмейдi. «Самұрық-Қазына» портфельдік компаниялары бойынша тиісті тәжірибе бар, онда теріс әсер байқалмаған. ҚТЖ қызметін бұрынғысынша мемлекеттік органдар реттейтін болады» дейді министрлік таратқан ақпаратта.
Министрлікте атап өткендей, ІРО қаражаты борыштық жүктемені азайтуға және теміржол инфрақұрылымын одан әрі жаңғырту мен дамытуды қаржыландыруға бағытталады.
Ал «Самұрық-Қазына» мемлекеттік қоры Үкіметтің келісімі бойынша олар ҚТЖ-мен бірлесіп тиісті жұмыс жүргізіп жатқанын хабарлады. Оның ішінде реттеуші ортаны өзгерту, қарыздарды қайта құрылымдау, сондай-ақ кәсіпорынды көлік-логистикалық компанияға трансформациялау жолымен одан әрі дамыту бойынша іс-шаралар жүргізіліп жатыр.
«Бұл ретте ІРО өткізудің нақты мерзімдері мен құрылымы инвестициялық банктер атынан тәуелсіз консультанттардың ұсыныстарын ескере отырып, сату алдындағы дайындық рәсімдерінің аяқталуына қарай, сондай-ақ қолайлы нарықтық конъюнктура жағдайында айқындалатын болады», деп нақтылады ведомствода.
Қаржы нарықтарындағы конъюнктураны егжей-тегжейлі бағалау үнемі өзгеріп отыратын ортаға байланысты әлі жүргізілген жоқ, деп баса айтты мемлекеттік қорда.
«Сонымен қатар, жалпы қазіргі уақытта қандай да бір теріс сыртқы факторлар байқалмайтынын және нарықтық фон бейтарап екенін атап өту қажет. Алайда, нарықтық тәжірибеге сүйене отырып, қаржы нарықтарындағы конъюнктураны (нарықтық сентимент деп аталатын) неғұрлым егжей-тегжейлі бағалауды инвестициялық банкирлер компанияның IPO-ға шығуға дайын болуына қарай, тікелей мәміленің өзі қарсаңында жүзеге асырады», деп атап өтті «Самұрық-Қазына».
«QazaqGaz»-дың қор нарығына шығуына келетін болсақ, ол алдағы екі жылда, бірақ белгілі бір жағдайларда болуы мүмкін. Оның ішінде ішкі нарықта және қолайлы нарықтық конъюнктурада газ бойынша сауда операцияларын жүзеге асырудан компанияның шығынына байланысты мәселені шешкеннен кейінгі жағдайлар ескеріледі.