Талабы таудай оқушы

Тараздағы физика-математика бағы­тын­да білім беретін Назарбаев зият­кер­лік мектебінің 11-сынып оқушысы Аймер Қошмамбетов біршама уақыт бұрын халықаралық роботтехника байқауына қатысты. «Делавэр» университеті ұйым­дас­тырған доданың қазылары тараздық жас таланттың айрықша жобасын жоғары бағалап, финалдық кезеңге жолдама беріпті. Талантымен танылған жас өнертапқыш мамыр айында командасымен бірге АҚШ-қа аттанады. Мақсат – халықаралық доданың финалдық кезеңінде ел намысын абыроймен қорғау.

Жас өнертапқыш мұхиттың арғы бетінде өтетін байқауда «Асар» деп аталатын жобасымен бақ сынауға бекініп отыр. Айтуынша, бұл жоба жартылай сал ауруына шалдыққан азаматтардың денсаулығын жақсартуды көздейді.

«Әсілінде ғылымға деген қызығу­шы­лық жаныма тыныштық бермеді. Робот­тех­ни­камен бірнеше жылдан бері айналысып жүрмін. Шынашақтай кезінде әрбір бала роботқа қызығады ғой. Алайда арманын ақиқатқа айналдыратындар аз. Тарихи шаһардағы таңдаулы тәлімгерлердің бірі саналатын Александр Котовтың шәкірті болудың арқасында бағым жанып отыр.

Халықаралық білім бәсекесінде бақ сынауға біршама уақыт бұрын тәуекел еттім. «Делавэр» университеті қолға алған байқауға қатысу туралы шешім қабылдаған соң шамамен екі ай дайындалдым. Ойлана келе осы жобамды ұсыну туралы шешім қабылдадым. Бұл доданың бізге берері көп», дейді кейіпкеріміз.

Назарбаев зияткерлік мектебінің ұжымы ғылым жолына бет бұрған Аймер Қошмам­бетов­тің болашағына үлкен үмітпен қарай­ды. Бала күнінен ғылымға ден қойған жасөспірім таяуда еліміздің жалғыз өкілі ре­тінде Стэнфорд университетінің жазғы екі айлық кур­сына қабылданды. Енді ол шілде-тамыз айында аталған жоғары оқу ор­нын­да білімін толықтырып, тәжірибе жинақ­тай­тын болады.

«Жемісті жобамыздың өзіне тән ерек­ше­ліктері бар. Қысымның өлшемін сезетін сен­сормен жабдықталған протездік каппа тілдің қозғалысын айшықтап тұрады. Бұдан бөлек, бас қозғалысын бақылайтын арнайы датчиктің де көмегі мол. Біз қолға алған жүйе іске асқан жағдайда жартылай сал ауруы­на шалдыққан азаматтар ғаламторды игеру мүмкіндігіне ие болып, қоғаммен байланыс орнатып отырады. Сондай-ақ жұмыс істеуге де мүмкіндігі болады. Бір сөзбен айт­қанда, біздің жоба мүмкіндігі шектеулі азамат­тардың цифрлық құрылғыларды мең­геруіне мүмкіндік туғызады. Қазіргі уа­қыт­та біз бірінші прото­­тип­ті жасап көрдік. Болашақта жобаны толыққанды тәмам­дап, нарыққа шы­ға­­ру­ды жоспарлап отырмыз», дейді Аймер.

Оның айтуынша, халық­ара­лық бай­қау­ға ұсынған ғылыми жобаның мүм­­кін­дігі зор. Тіпті жаңа жүйе жартылай сал ауруына шал­дық­қан жандар үшін таптырмас көмекші құ­рылғы саналады. Жас ғалым мұны ин­новациялық жетістік деп есептейді.

«Ұлым көптеген ғылыми байқауда бақ сынап, жүлдегерлер қатарынан көрініп жүр. Тамыз-шілде айларында АҚШ-та білімін толықтырып, тәжірибе жинайды. Ол мұндай мүмкіндікке ие болған еліміз­дегі жалғыз оқушы екенін айта кеткен жөн. Баламызға барынша қолдау білдіріп отырған ұстаздарына айтар алғысымыз шексіз», дейді жас өнертапқыштың анасы Айдина Рустанбекова.

Жас өнертапқыштың айтуынша, Стэнфорд университетінің жазғы оқу бағ­­дар­­ламасына іріктеудің талабы айтар­лықтай қиын көрінеді. Тіпті құжат жинау­­дан қажыған кезде ол бәрін тоқтат­­қы­сы келіпті. Алайда ұстазы Александр Котовтың жігерлі сөздері мектеп оқу­шы­сын қанат­­тандырып, алға қойған мақсатына жетуіне ықпал етіпті.

«Аймердің ұқыптылығына бек ризамын. Ол бірнеше жыл бойы курстарыма үздіксіз қатысып жүр. Ізденіс ізіне түскен шәкіртім әуелі өрт сөндірушілерге арналған көмекші робот жобасын жасауға ден қойды. Бұдан соң күн коллекторын әзірлеп «Зерде» байқауында үздіктер қатарынан көрінді. Оның суда жұмыс істейтін роботтар жобасы да көп­шіліктің көңілінен шықты. Қай кезде де ізденуден шаршамайтын шәкіртімнің ғылымға деген қызығушылығы мен зор құлшынысы талай адамға үлгі деп есептеймін. Қолға алған жобалары бүгінде өз жемісін беріп отырғаны көңіл тоғайтады. Шетелде тәжірибе жинауға мүмкіндік алғаны үшін айрықша қуаныштымын. Оның алар асуы алда екеніне ешқандай күмә­нім жоқ», дейді ұстазы Александр Котов.

Аймер Қошмамбетов алдағы уақытта өзі қолға алған жобалары ауыз толтырып айтарлықтай нәтиже беретініне сенімді. Оның айтуынша, шүмектеп тер төккен адам ғана өз мақсатына жетеді.

«Ақиқатында ғылымға ғұмырын арна­­ғысы келген замандастарым ешқашан санасына тұман торлатып, беймәлім күмәнға берілмегені жөн. Бастаған істі аяғына дейін жеткізуге күш салғанда ғана адам өз жұмысынан ләззат алады. Болашақта айрықша жаңалық ашып, елі­міздің атын жаһанға танытуды армандаймын», дейді Аймер өз ойымен бөлісіп.

Қай кезде де өз жобасын жан-жақты жетіл­діруге ден қойған Аймер бүгінгі күнге дейін «Samsung Solve for Tomorrow», «Shoqan Ecology», «FIRST Global Challenge Central Asia – 2024», «Samsung Innovation Campus Hackathon Central Asia» секілді бірнеше ірі ғылыми байқауға қатысып, үздіктердің қатарынан көрінді.

Тараз