Кликбейт: назар аударту ма, әлде қауіпті тұзақ па?

Мақсаты қандай?

Кликбейт (clickbait – «кликтерге арналған қармақ») – назар аударту үшін електіруші тақырып пен суреттерді қол­данатын әдіс. Көбінесе ол ақпарат мазмұнына сәй­кес кел­мейді. Басты мақсат – адамды сілтемеге өтуге көн­ді­ріп, сайттың қаралым санын арттыру арқылы жарнама­дан пайда табу.

 

Неге танымал?

Халық назары үшін күрес. Ақпарат көп болған сайын, әрбір оқырман үшін талас күшейеді. Вирус эффектісі. Адамдар эмоцияға толы немесе даулы тақырыптарды жиі бөліседі. Қаржылық пайда. Қаралым неғұрлым көп болса, жарнамадан түсетін табыс та соғұрлым жоғары.

 

Несімен қауіпті?

Манипуляция және алдау. Кликбейт көбіне жалған ақпа­ратпен алдайды. Мысалы, «Әлемде бұл өнімге ты­­йым салынды!» деген тақырып жай ғана диеталық тоқаш­­тың жарнамасы болуы мүмкін. Ақпарат құралдарына сенімнің төмендеуі. Егер оқыр­ман үнемі асыра сілтеген немесе жалған тақырып­тар­ға тап болса, жаңалықтар көзіне сенуден қалады. Бұл бола­шақта журналистика мен блогерлердің беделіне нұқсан келтіреді. Жалған ақпараттың таралуы. Кликбейт адам эмоция­сына әсер етіп, дүрбелең тудыруы мүмкін. Әсіресе, саясат пен медицина тақырыптарында бұл өте қауіпті. Мысалы, «ғажайып ем» туралы жалған жаңалықтар адамдардың денсаулығына зиянын тигізуі мүмкін. Ақпараттық шаршау. Шулы тақырыптардың үздіксіз ағыны адамның миына шамадан тыс салмақ түсіріп, ақпаратты сыни тұрғыдан бағалау қабілетін төмендетеді. Соның салдарынан жұрт жаңалықтарды мүлде оқымайды немесе үстірт қабылдайды. Қаржылық қатер және киберқауіп. Кейбір кликбейт сілтемелер күмәнді сайттарға алып барып, жеке мәліметтерді енгізуге немесе зиянды бағдарламаларды жүктеуге мәжбүрлеуі мүмкін.

Кликбейт – назар аудартудың тиімді құралы. Бірақ оны шамадан тыс пайдалану оқырманға да, БАҚ-қа да зия­нын тигізеді. Ақпаратты ақылмен тұтыну, сыни ойлау – манипуляцияларға алданбаудың, ақпараттық гигиенаның басты жолы.