Шетелде жүрген әр қазақ туған халқының елшісі болуы керек. Олар күнделікті іс-әрекетінде, сөз-сөйлемінде, отбасы салтында қазақтың мәдениетін, дәстүрін басқаларға таныстыра алатын болса құба-құп. Осы тұста ойыма жапондар қалай өз мәдениетін өзгелерге таныта алды деген заңды сауал келді. Өз ойымды былай тарқаттым. Жапондар мәдениетін әлемге танытуда бірнеше негізгі факторға сүйенді. Олар дәстүр мен заманауи технологияны үйлестіре отырып, ұлттық ерекшелігін жаһандық деңгейде насихаттады.
Жапондар ғасырлар бойы өздерінің дәстүрлерін толық сақтап, оны күнделікті өмірінде қолдануды жалғастырып келеді. Киім үлгісі (кимоно), шай ішу рәсімі, икебана (гүл композициясы), самурай рухы, кэндо (семсерлесу өнері) сияқты мәдени элементтер бұл сөзімізге дәлел. Аниме, манга және заманауи поп-мәдениет. Жапония аниме мен манга арқылы жаһандық мәдени кеңістікте ерекше орын алды. «Naruto», «One Piece», «Dragon Ball», «Attack on Titan» сияқты анимелер жастар арасында танымал болып, өзгелердің жапон мәдениетіне деген қызығушылығын арттырды. Сондай-ақ бейнеойындар индустриясы («Nintendo», «Sony PlayStation») арқылы да жапон мәдениеті жер бетіне кеңінен тарады.
Ал технология және инновация саласында олардың еңбегі қарқынды. Жапондық технологиялар, мысалы, роботтехника, көлік жасау (Toyota, Honda), электроника (Sony, Panasonic) арқылы бүкіл әлемде жоғары бағаланады. Жапондық сапа мен дәлдікке деген көзқарас олардың мәдениетін мойындатуға көмектесті. Бұған гастрономияны (жапон тағамдары) қосыңыз.
Суши, рамен, темпура, якисоба сияқты жапон тағамдары әлемнің түкпір-түкпірінде танымал болып, гастрономиялық мәдениеттің бір бөлігіне айналды. Жапон асханасы саламатты өмір салтын насихаттайтындықтан, оны көптеген ел жақсы қабылдады.
Жапон философиясы және өмір салты да қазір әлемде жапон мәдениетін танытуда маңызды рөл атқарады. Жапондардың қарапайымдылық пен мінсіздікке деген ұмтылысы (дзен философиясы, ваби-саби эстетикасы) әлемді қызықтырады. «Икигай» (өмір мәнін табу), «кайдзен» (үздіксіз даму) сияқты ұғымдар менеджмент пен жеке даму саласында кеңінен қолданылады.
Туризм және мәдени дипломатиясын айтыңыз. Жапония өзін мәдени туризм арқылы да әлемге таныта алды. Киото, Токио, Осака сияқты қалалардағы тарихи ғибадатханалар, самурай дәуірінің мұралары, сакура фестивалі сияқты мәдени оқиғалар көптеген турист тартады. Сондай-ақ жапондықтар басқа елдерде мәдени орталықтар ашу арқылы өз дәстүрлерін насихаттаудан жалыққан емес.
Осы арада жапондық жұмсақ күш (Soft Power) стратегиясы туралы сөз қозғамау біртүрлі оғаш саналады. Жапония өз мәдениетін танымал ету үшін жұмсақ күш стратегиясын қолданды. Яғни тікелей саясат арқылы емес, мәдениет, білім, медиа және бизнес арқылы әлемнің түкпір-түкпірінде жапон мәдениетіне деген қызығушылық тудырады. Сонымен Жапония дәстүр мен заманауилықты үйлестіре отырып, өз мәдениетін әлемге танытуда үлкен жетістікке жетті. Олар ұлттық ерекшеліктерін сақтай отырып, жаһандану үдерісіне бейімделе білді. Осылайша, жапон мәдениеті тек Азияда ғана емес, бүкіл әлемде танымал құндылыққа айналды.
«Бұдан не түйеміз?» деген сұрақты кез келген қазақ баласы өзіне қойса, жауабын да іздесе дұрыс болар еді. Кезінде Алаш зиялыларының көбі жапондықтардың қажыр-қайратына сүйсініп, сондай мемлекет құруды армандады. Соның азабын да тартты олар. Көбіне «жапон тыңшысы» деген жала жабылды. Ал қазір сол зиялыларымыздың ұстанымына ой жүгіртіп, мәдениетін өзгелерге насихаттауда алдына жан салмайтын жапондардан үйренсек, жаман болмасымыз анық. Бірақ ол үшін тіл тазалығы мен сана серпілісі керек екені анық. Тазартатын дүние көбейіп-ақ тұр.