Жасанды интеллект туралы заң Мәжіліске қайтарылды

Палата отырысында сенаторлар «Жасан­ды интеллект туралы» заңды және оған ілеспе «Қазақ­стан Республикасының кей­бір заңнамалық актілеріне жасанды ин­теллект және цифрландыру мәсе­лелері бойынша өзгерістер мен то­лықтырулар енгізу туралы» заңды, сондай-ақ екі оқылымда «Қазақ­стан Республикасының Әкім­ші­лік құқық бұзушылық туралы кодексіне өзгерістер мен толық­тырулар енгізу туралы» заң­ды қарады. Заңдардың норма­ла­ры жасанды интеллект саласын­да­ғы реттеудің негізгі ұғымда­рын, принциптері мен тетіктерін анық­тауды, жасанды интеллект жүйе­лерінің жіктелуі мен оларды қауіп­сіз қолдануға қойылатын талап­тарды белгілеуді және жасан­ды интеллектінің ұлттық плат­фор­масының жұмыс істеуінің құқық­тық негіздерін құруды көздейді.

Сонымен қатар құжаттарда жал­ған ақпараттың таралуын бол­­дыр­мау үшін жасанды интел­лект қызметінің нәтижелерін машина оқитын нысанда міндетті таңба­лау тетігін бекіту нормасы қарас­ты­рыл­ған. Оған қоса еліміздің аума­ғын­­да жасанды интеллект жүйе­­ле­рін құру мен пайдалану кезін­­де ты­йым салынған функцио­нал­дық мүм­кін­діктердің тізбесі назарға алынды.

«Президент Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы Жолдауында жасанды интеллект технологияларын экономиканың барлық саласына енгізуді тапсырды. Бүгін қаралған заңдар осы мақсатпен әзірленді. Бұл нормалар жасанды интеллект саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық негіз қалыптастырады. Соған сәйкес «жасанды интеллект», «дерекнама» және басқа да бірқатар негізгі ұғымдар заң жүзінде анықталды. Заңдарды қарау барысын­да сенаторлар бірқатар ұсы­ныс берді. Алдағы уақытта бұл заңдар цифрландыру саласында Мемлекет басшысы жүктеген нақты міндеттерді орындауға өз үлесін қосады деп сенеміз», деп М.Әшімбаев заңдарға бас­тамашы болған депутаттарға ризашылық білдірді.

Сондай-ақ осы заңдар арқылы дербес деректерді қорғау және дербес деректер саласындағы ақпараттық қауіпсіздікті күшейту үшін жалпыға қолжетімді көздерден деректерді мақсатсыз жинауға тыйым салынатынын атап өткен жөн. Субъектінің келісімінсіз биометриялық деректерді пайдалану шектеледі және жеке тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін деректерді міндетті түрде иесіздендіру көзделген. Жасанды интеллект саласындағы заңнама­ны бұзғаны үшін жауаптылық та қарастырылып отыр. Сонымен қатар «Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне өзгеріс­тер мен толықтырулар енгізу туралы» заң арқылы энергетикалық сусындарды сатуға тыйымды бұзғаны, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдарға санкция қолданғаны үшін жауаптылық енгізіледі.

Талқылау нәтижесінде сенаторлар заңдар­ды қолдап, оларға бірқатар түзету енгізуді ұсынды. Нақты айтқанда, он сегіз жасқа толмаған адамдарға темекі өнімдерін сатқаны үшін коммерциялық емес ұйымдарды әкім­шілік жауапкершілікке тарту ұсынылды. Сондай-ақ жасанды интеллект жүйелерін пайдалана отырып жасалған туындылар адамның оларды жасауға шығармашы­лық үлесі болған жағдайда ғана авторлық құқықпен қорғалады деген түзету енгізу мәселесі сөз болды.

Сенат депутаттары жасанды интеллект жүйелерін пайдалану кезіндегі тәуекелдерге қатысты өзгерістер бойынша да ұсыныстар берді. Осыған байланысты нормалардың біркелкі қолданылуын қамтамасыз етуге бағытталған жүйелі әрі нақты­лауды көздейтін түзетулерге сүйене отырып, заңдарды Мәжіліс­ке қайтарды.