Отбасы – қоғамның басты тірегі, берік арқауы, ұлттың ұйытқысы. Мықты мемлекет ырыс-ынтымақты отбасыдан құралады. Отбасы құндылықтарын сақтау ел өміріндегі тұрақтылыққа, адамдар арасындағы қарым-қатынастың қалыптасуына ықпал етеді. Қоғамда моральдық негіздерді, отбасы құндылықтарын нығайту – Мәдениет және ақпарат министрлігі қызметінің басым бағыттарының бірі.
2020 жылы елімізде «Қазақстандық отбасылар – 2020» атты алғашқы Ұлттық есеп жарияланды. Есепте ажырасу себептері, отбасылардың әлеуметтік-экономикалық жағдайы, туу динамикасына қатысты деректер мен талдаулар қамтылды.
2023 жылы осал санаттағы отбасыларды қолдауға бағытталған Әлеуметтік кодекс қабылданды. Құжатта көпбалалы, табысы төмен отбасыларға арналған нақты әлеуметтік қолдау шаралары, сондай-ақ ана мен бала құқығын қорғау тетіктері қарастырылған. Кейінгі кездері ел өмірінде орын алған маңызды қадамдардың бірі – әйелдердің құқықтарын қамтамасыз ету, балалардың қауіпсіздігін күшейту мақсатында қабылданған заңнамалық өзгерістер. Заң аясында тұрмыстық зорлық-зомбылық қылмыстық жауапкершілікке жатқызылып, балаларға қатысты кез келген зорлық-зомбылық түріне қатаң жаза енгізілді. Заңнамаларды жетілдіру шеңберінде тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуға бағытталған кешенді шаралар қабылданды. Отбасы институтын нығайту, кәмелетке толмағандардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған жаңа нормалар пайда болды.
Осы мақсатта бұрын қызмет етіп келген Отбасын қолдау орталықтарының жұмысы қайта құрылып, олардың қызметі бірыңғай модельмен жүйеленді. Нәтижесінде, мұндай орталықтардың саны ел көлемінде төрт есе, 33-тен 131-ге дейін артты. Қазірде Мәдениет және ақпарат министрлігі Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігімен бірлесіп, Отбасын қолдау орталықтарында көрсетілетін барлық әлеуметтік қызметтерді автоматтандыру, цифрландыру жұмыстарын белсенді жүргізіп келеді.
Отбасы мен некені сақтау, нығайтуға арналған 2025–2027 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары әзірленіп, бекітілді. Жоспар отбасы өміріне саналы дайындықты арттыруға, ажырасудың алдын алуға бағытталған.
Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес кейінгі бес жылда елімізде ажырасу саны 16%-ға төмендеген. 2020 жылы тіркелген ажырасу саны 48,2 мың болса, 2024 жылы бұл көрсеткіш 40,5 мыңға дейін азайды.
Былтыр некеге тұруға өтініш берушілерге арналған тегін алдын ала кеңес беру, оқыту жобасы іске қосылды. Жоба Шымкент, Астана қалаларында қанатқақты режімде сәтті жүзеге асырылды. Түптеп келгенде неке – ерлі-зайыптыларды отбасында тұрақтылық, татулық, ізгілік, беріктік орнатуға үндейтін, өмірге ұрпақ әкеліп, балаларын мейірімділікпен, жылылықпен тәрбиелеуге бағыттайтын баталы, бәтуәлі іс.
Бүгінде Мәдениет және ақпарат министрлігі «Отбасы және дәстүрлі құндылықтарды насихаттау, ата-аналардың балаларды тәрбиелеудегі жауапкершілігін арттыруға бағытталған кешенді шаралар» атты гранттық жобаны іске асырып жатыр. Жобаның негізгі бастамаларының бірі – «Ата-аналар академиясын» құру. Бұл бастама аясында ата-аналарға арналған онлайн-курстар мен оқыту бағдарламалары ұсынылады. Сондай-ақ бала тәрбиесіне қатысты өзекті мәселелер жөнінде түсіндіру кездесулері өткізіледі. Жақын арада «Ата-ана.kz» онлайн платформасын іске қосу жоспарланып отыр.
Отбасы институтын, моральдық-әлеуметтік құндылықтарды нығайту мақсатында Мәдениет және ақпарат министрлігі жыл сайын «Мерейлі отбасы» ұлттық конкурсын ұйымдастырады. Кейінгі 11 жыл ішінде конкурсқа еліміздің барлық өңірінен 20 мыңнан астам отбасы қатысты. Сонымен қатар 2023 жылы елімізде Аналар күні (мамыр айының екінші жексенбісі) мен Әкелер күні (маусым айының үшінші жексенбісі) ресми мереке ретінде бекітілді. Елімізде жыл сайын қыркүйек айының екінші жексенбісінде Отбасы күні атап өтіледі.
Отбасы – елдің әлеуметтік дамуы мен мәдениетінің негізі. Қоғамдағы тұрақтылықты қамтамасыз ету жолында отбасы құрылымын жан-жақты қолдау, отбасы мүшелерінің арасында қалыпты, ізгі қарым-қатынасты дәйекті дамыту, ұрпақ тәрбиесіне баса назар аудара беру қажет. Сол тұрғыда отбасы құндылықтарын сақтау, нығайту мемлекет пен қоғамның, әрбір азаматтың міндеті болып қала береді.