Коллажды жасаған – Амангелді Қияс, «EQ»
28 ақпанда Игорь Роговтың төрағалығымен өткен комиссияның кезекті отырысында адам саудасына қарсы тетіктерді жетілдіру, зардап шеккендерге арнаулы әлеуметтік қызмет көрсетудің өзекті мәселелері, еңбек мигранттарының балаларын, тұрмыстық зорлық-зомбылық пен адам саудасының құрбандарын, т.б. құжаттандыру секілді күн тәртібіндегі өзекті мәселелер талқыға салынды.
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпованың айтуынша, бүгінгі таңда елімізде тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына арнаулы әлеуметтік қызмет көрсететін – 48, оның ішінде мемлекеттік секторда – 20, мемлекеттік-әлеуметтік тапсырыс шеңберінде 28 дағдарыс орталығы жұмыс істейді. Мұндай мекемелер әрбір облыс орталығында бар.
«2017 жылдан 2024 жылға дейін тұрмыстық зорлық-зомбылықтың 27 мың құрбанына арнайы әлеуметтік қызметтер көрсетілді. 2025 жылы 1 қаңтарда дағдарыс орталықтарында арнаулы әлеуметтік қызмет 4 656 адамға, оның ішінде 1 446 әйел мен 3 200 балаға көрсетілген. Барлық арнаулы әлеуметтік қызмет алушыға арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілдік берілген көлемі, оның ішінде әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-медициналық, әлеуметтік-психологиялық, әлеуметтік-педагогикалық, әлеуметтік-еңбек, әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-құқықтық қызметтер көрсетіледі», деді С.Жақыпова.
С.Жақыпова биыл министрлік арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету сапасын жақсарту мақсатында әлеуметтік қызмет көрсету жүйесін трансформациялауды бастағанын баяндады. Ол арнаулы әлеуметтік қызмет көрсететін барлық орталық тиісті лицензия алуға тиіс екенін айтты.
Ішкі істер министрінің орынбасары, полиция генерал-лейтенанты Игорь Лепеха биыл қаңтар айында еліміздің барлық өңірлік полиция департаментінде отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес жөніндегі мамандандырылған бөлімшелер құрылғанын атап өтті. Оған қоса ІІМ Әкімшілік полиция комитетінің құрылымында дербес бөлімше – отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес басқармасы құрылған. Оның қызметі зорлық-зомбылыққа қарсы іс-қимыл саласындағы жинақталған жүйелік проблемаларды жоюға бағытталады.
«Отбасындағы зорлық-зомбылық тәуекелдерін анықтау мен бақылаудың жаңа алгоритмдері әзірленді. Жедел топтар жағдайды талдаудың цифрлық құралдарын қолдана отырып, отбасылық зорлық-зомбылық жағдайларын болдырмас үшін жедел әрекет етеді. Ресми арыз келіп түскенге дейін, оның ішінде қайталанған жанжалдар туралы деректер негізінде де зорлық-зомбылықтың алдын алу жүргізіліп жатыр», деді И.Лепеха.
Ішкі істер министрінің орынбасары уәкілетті органдар тарапынан медициналық, психологиялық, құқықтық көмек көрсетуді мақсат тұтқан 74 дағдарыс орталығында барлық қажетті жағдай жасалғанын, зардап шеккендерге психологиялық қолдау жұмысы ұйымдастырылғанын, әйел тергеушілерге тергеу әрекеттерін жүргізуге мүмкіндік берілгенін атап өтті.
«Сана-сезім» әйелдер бастамаларының құқықтық орталығы» қоғамдық бірлестігінің директоры Шахноза Хасанова 2019–2024 жылдары 1 500-ден аса құжатсыз адамға көмек көрсетілгенін айтты. Оның ішінде «Сана-сезім» заңгерлері құжаты жоқ 228 кәмелетке толмаған баланы анықтаған. Оларға өмірде өздерінің бар екенін ресми растауға мүмкіндік беріліп қана қоймай, білім алуға, медициналық қызметтерге және басқа да әлеуметтік мүмкіндіктерге қол жеткізуге жол ашылды. Арасында адам саудасының, тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандары да бар.
«Туу туралы куәлігі жоқ балаларды құжаттандыру жүйесін жақсартуда кешенді шаралар енгізу қажет. Осыған орай келесі бастамаларды ұсынамыз. Біріншіден, балаларды тіркеу процедурасын жеңілдету керек. Құжаты жоқ адамдардың мүддесін көздейтін азаматтық қоғам ұйымдарынан берілетін ресми сұрауларға жауап ұсынуды қоса алғанда баланың өмірге келгенін растайтын балама тетіктерді енгізу қажет. Екіншіден, құжатсыз адамдарды, соның ішінде балаларды тану хаттамасын жасау бойынша учаскелік инспекторлар жұмысын жандандыру керек. Үшіншіден, оларға білім алу мен медициналық қызмет алудың қолжетімділігін қамтамасыз еткен жөн. Төртіншіден, құжатсыз ата-ана үшін балаларға қатысты ДНҚ-тест тапсыру төлемінен босату қажет», деді Ш.Хасанова.
Комиссия отырысында өзге де мемлекеттік органдардың өкілдері, Парламент депутаттары, омбудсмендер, халықаралық және үкіметтік емес ұйымдардың, адвокатураның, білім ұйымдарының өкілдері қатысып, адам құқын қорғауға қатысты ойларын ортаға салды.
