Реформаларды жүзеге асырудың тың тәсілдері әзірленеді

Мемлекет басшысының «Ana tili» газетіне берген сұхбатына кеңінен тоқталған Премьер-министр жақын арада бюджет-салық және тариф саясаты реформалары бойынша жаңа тәсілдер ұсынылатынын айтты. Экономикалық өсімді жоғары деңгейде қамтамасыз ете отырып, халықтың тұрмысын жақсартуға арналған міндеттерді мүлтіксіз орындау керек екеніне назар аудартты.

«Президент «Ana tili» газетіне берген сұхбатында Үкіметтің міндеті эконо­миканың өсімін қамтамасыз ету және азаматтардың әл-ауқатын жақсарту екенін атап өтті. Біз қарқынды экономикалық өсімді қамтамасыз етуіміз қажет.  Осыған орай Премьер-министрдің орынбасары Серік Мақашұлының жетекшілігімен Үкіметтің экономикалық блогі сарапшылар тобымен бірлесіп, бюджет-салық және тариф саясаты реформалары бо­йынша жаңа тәсілдер әзірлеп жатыр. Оның қатарында әлеуметтік қам­сыз­дан­дыру саласына қатысты мәселе­лер де бар. Аталған тәсілдер сарапшы­лар қауым­дастығымен жан-жақты талқылаудан кейін ұсынылады», деді О.Бектенов.

Жаңа жылдың іс-шаралар жоспары

Отырыста Премьер-министр қауіпсіз еңбек жағдайының сақталуына қатаң бақылау жүргізуді және экономика үшін жоғары білікті мамандар даярлау жұ­мыстарын күшейтуді тапсырды. Сон­дай-ақ елдегі бизнесті жұмысшы кадр­лардың біліктілігін арттыруға, оларды әлеуметтік қолдауға және лайық­ты еңбек жағдайларын жасауға күш салу­ға шақырды. Үкімет отырысында Пре­зи­дент жариялаған Жұмысшы маман­дық­тары жылын өткізу мәселелері де қаралды. Оқу-ағарту, Еңбек және халық­ты әлеуметтік қорғау, Өнеркәсіп және құ­рылыс, Энергетика, Көлік, Ауыл шаруа­шы­лығы министрлері, сондай-ақ бірқатар өңір әкімдері мен «Атамекен» ҰКП басшылығы техникалық және кәсіп­тік білім беруді реформалау, жұмыс­шы кадрларды қолдау бойынша қабылданып жатқан шаралар туралы баяндады.

Президент тапсырмасын орындау мақсатында Үкімет 2025 жылы Жұ­мыс­шы мамандықтары жылын өткізу жөніндегі іс-шаралар жоспарын бекітті. Құжатта енгізілген 7 бағыт пен 70 қадам жұмыс берушілердің қатысуына және жұмысшы маман даярлау мен қолдауға, техникалық және кәсіптік білім берудің тартым­дылығын арттыруға, еңбек құқықтарын қорғау тетіктерін дамытуға бағытталған. Жоспарды іске асыруға нақты сектор субъектілері, мемлекет­тік және жергілікті атқарушы орган­дар, ұлттық компаниялар мен салалық қауым­­дастықтар тартылған.

«Ұзақмерзімді және тұрақты эконо­микалық өсу факторларының бірі – адами капиталды дамыту. Экономиканың дамуы және азаматтар әл-ауқатының артуы өз кәсібін жетік меңгерген мамандар­ға байланысты. Сондықтан біз еңбек адамының мәртебесін көтеру үшін тиісті іс-шараларды кезең-кезеңімен қабылдаймыз. Осыған байланысты Мемлекет басшысы тарапынан 2025 жыл Жұмысшы мамандықтары жылы деп жарияланды», деді Үкімет басшысы.

Премьер-министр еңбек заңнама­сының, еңбек жағдайлары мен қауіп­сіздігінің сақталуына бақылауды күшей­тудің, сондай-ақ кәсіпорындарда еңбек дау­ларына жол бермеу үшін алдын алу шараларын қабылдаудың маңыздылығына тоқталды. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министріне жұмысшылардың қауіпсіз еңбек жағдайларының сақталуы­на қатаң мониторинг жүргізуді, соның ішінде кәсіпорындардың цифрлық картасын енгізуді тапсырды.

Көлік саласындағы, атап айтқанда, авиация, теміржол және кеме қатынасы сияқты жоғары технологиялық салалар­дағы кадр тапшылығы мәселелеріне назар аударылды. Көлік министрлігіне компаниялармен бірлесіп осы салалар үшін мамандар даярлаудың нақты жоспарын әзірлеу ісі жүктелді.

Агроөнеркәсіп кешенін орнықты дамыту үшін Ауыл шаруашылығы министрлігі өңір әкімдерімен бірлесіп, ауыл­дағы мамандарға тартымды жағдай жасау мәселелерін белсенді түрде пы­сық­тап, осы бағытта жаңа бағдар­лама­ларды іске қосуы ләзім.

Кадр даярлау және қайта даярлау ісіне бизнес те белсенді атсалысуы қажет. Елімізде жұмыс беруші есебі­нен біліктілігін арттыруға баратын қыз­меткерлер үлесі – 6%. ЭЫДҰ елдерінде бұл көрсеткіш 48%-ға жетеді.

Жұмысшы мамандар жеңілдіктерге ие болады

Үкімет басшысы жұмысшы кадр­лар үшін ипотекалық және жалға берілетін тұрғын үйдің жеңілдетілген бағдарламаларын іске қосу мәселелерін назарға алды. Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова Жұмысшы мамандықтары жылын өткізу жөніндегі 2025 жылға жоспарланған іс-шаралар кешені туралы айтты. Министрдің сөзінше, 4,8 миллион адам немесе барлық жұмыс істейтін азаматтың 52%-ының кәсіптік немесе техникалық білімі бар. Олар 2,2 мың жұмысшы мамандығы бойынша жұмыс істейді. Жұмысшы кадрлар көлік, сауда, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы сияқты салаларда көбірек сұранысқа ие.

«Актуарлық модельдер негізінде әзірленген болжамдарымыз алдағы жыл­дары жұмысшы кадрларға деген қажет­тілік тек арта түсетінін көр­сетеді. Алдағы 6 жылда кадрларға жиынтық сұраныс 1,6 млн адам деп жоспарланып жатыр. Оның қатарында кәсіп­тік-техникалық білімі бар жұмыс­кер­лерге жартысынан астамы тиесілі. Олардың 400 мыңға жуығы – жұмысшы мамандықтары. Оған маман­дан­дырылған техника жүргізу­шілері, сантехник, дәнекерлеуші, құрылыс ма­мандықтары мен техникалық бағыттағы жұмысшылар жатады», деді министр.

Айтуынша, жобалардың инновация­лық навигаторы әзірленген. Платформа қазірдің өзінде кадрларға деген қажет­тілікті болжауға, сондай-ақ еңбек нары­ғының сұраныстарын ТжКБ ұйым­дарында мамандар даярлаумен үндес­тіруге мүмкіндік береді.

«Жұмыс орындарын құру көрсеткіш­тері, еңбекақы қорының мөлшері, жалақы­ны уақтылы төлеу мен әлеуметтік аударым негізінде жобалардың тиім­ділігін бағалауды жүзеге асыра аламыз. Бүгін­де 150 мың жұмыс орнын құратын 755 инвес­тициялық жобаға мониторинг жүргізіліп жатыр», деді С.Жақыпова.

Кадрларды даярлау сапасын қамта­масыз ету үшін жұмысшы кәсіптері бойынша 1,6 мың кәсіптік стандарт, сондай-ақ олардың негізінде білім беру бағдарламаларының 87%-ы жаңартылды. Еуроодақ елдерінің стандартын қолдана отырып, 12 мыңнан астам дағдыларды қамтитын Электрондық дағдылар банкі құрылды. «Осы жылы тағы 100 кәсіптік стандарт әзірленіп, жаңартылады. Біліктілікті тануды бағалау 4 тәуелсіз орталықтың базасында басталды. Биыл осындай тағы 5, оның қатарында халық­аралық стандарттарға сай 2 орталық ашуды жоспарладық», дейді.

Жұмысшы мамандықтары жылын өткізу жөніндегі іс-шаралар жоспарына сәйкес тәлімгерлік институтын дамыту, бос жұмыс орындары жәрмеңкесін өткізу және оқушылар мен ТжКБ студенттерін жұмыс іздеу мен жұмысқа орналастыру дағдыларына оқыту көзделген. Еңбекмин басшысы жұмыскерлердің құқығын қорғауды күшейту үшін ведомство әлеуметтік әріптестермен бірлесіп іске асыратын шаралар туралы да айтты.

• Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласындағы цифрлық мониторинг арқылы өндірістік жарақаттанудың алдын алу тетіктерін жетілдіру, кәсіп­орын­дарға тәуекел класын бере отырып, кәсіптік тәуекелдерді интегралды баға­лауды енгізу, сондай-ақ еңбек қауіпсіз­дігі мен еңбекті қорғауға және мамандан­дырылған ұйымдарға жауапты адамдарды оқытуға және олардың білімін тексеруге қойылатын талаптарды күшейту;
• Еңбек қатынастарының ашықтығы мен заңдылығын қамтамасыз ету үшін жұмыс берушілердің штат кестесін орналастыруын, еңбек және ұжымдық шарттар жасасу рәсімдерін электрондық форматқа ауыстыруды көздейтін еңбек қатынастарын декларациялау тетіктерін енгізу жоспарланып отыр;
• Халықаралық еңбек ұйымымен ынтымақтастық шеңберінде заңнаманы жетілдіру жөніндегі ұсынымдарды көздейтін лайықты еңбек қағидаттарын ілгерілету жөніндегі бірлескен іс-қимыл жоспары іске асырылады.

Ведомство басшысы кейінгі жылдары министрлік азаматтарды және еңбек саласындағы бизнесті қолдаудың дамыған жүйесін құрғанын атап өтті. Ол көптеген онлайн қызметті біріктіреді. Жұмыс іздеуден және өндірісте қауіпсіздікті қамтамасыз етуден бастап, кәсіби дағдыларды дамытуға, оның ішінде жұмысшы мамандықтарына дейінгі көптеген міндетті шешеді.

«Жұмысшы мамандықтары саласын­дағы аса маңызды жобалардың бірі – Кәсіпорынның цифрлық картасы. Бұл бізге нақты уақыт режімінде кәсіпорындардағы тәуекелдерді алдын ала анықтауға және алдын алу шараларын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Модельде қаржылық, әлеу­меттік және еңбек сияқты 60-тан ас­а көрсеткіш бойынша мәліметтер қол­данылады. Кәсіпорынның цифрлық картасын бұрын құрылған Отбасының цифр­лық картамен үйлестіру жаңа мүмкін­дік жасайды. Жұмыс беруші кәсіп­орын­­дағы жұмыскерлердің әлеумет­тік әл-ауқа­тын ескере отырып, тәуекелдерді автоматты түрде анықтайды. Егер жұмысшы баспа­на­ға мұқтаж болса, оның отбасы көп­балалы  немесе онда мүгедектігі бар адам мәртебесі берілген мүшесі болса, жұ­мыс беруші мұны біліп, тиісті қолдау көр­сете алады. Бизнес үшін Кәсіпорынның цифр­лық картасы – жұмыскерлердің әл-ауқа­тын жақсартуға бағытталған әлеумет­тік жа­уап­кершілік қағидаттарын іс жүзінде жүзе­ге асыруға арналған құрал», деді министр.

Біліктілікті арттырып отыруға мән беріледі

Премьер-министр  экономиканың басты өндірістік қуаты кәсібін жетік меңгерген мамандар екенін айтты. Сондықтан оларға қолайлы жағдай жасалуы керек. Қазіргі жұмысшылардың жоғары технологиялық жабдықтармен, автоматтандырылған жүйелермен жұмыс істеуі біліктілікті арттырып, интеллектуалдық әлеуетті және цифрлық сауаттылықты, жеке құзыреттілікті үздіксіз дамытып отыруды талап етеді.

Бүгінде экономикаға мыңдаған білікті жұмысшы қажет. Мұнымен бірге, жыл сайын жаңа мамандықтар пайда болады. Сондықтан болашақтағы дағдылар мен құзыреттерді болжау үшін әкімдіктерге кәсіптердің өңірлік атласын жасау керек. Жастардың жұмысшы мамандығын саналы түрде таңдауы үшін кәсіптік бағдар беру ісінде жаңа тәсілдерді жүзеге асырған жөн. Болашақ маман өзінің кәсіптік перспективасын көріп отыруы үшін мектеп, колледж, кәсіпорындар арасында өзара іс-қимыл моделін құру қажет. Бұл бағытта Оқу-ағарту министрлігіне техникалық және кәсіптік білім саласына сапалы өзгерістер енгізу ісі жүктелді.

«Жұмысшы кадрларды әлеуметтік қолдаудың үздік корпоративтік тәжірибесін кеңінен таратып, жаңа ынталандыру шараларын енгізу керек. Өнеркәсіп, Энергетика, Көлік, Ауыл шаруашылығы, Су ресурстары министрліктеріне кәсіпорындармен, әкімдіктермен және «Отбасы банкімен» бірлесіп, жұмысшы кадрлар үшін ипотекалық және жалға берілетін тұрғын үйдің жеңілдетілген бағдарламаларын іске қосу мәселелерін пысықтауды тапсырамын», деді О.Бектенов.

Мәселені қарау қорытындысы бо­йынша Премьер-министр мүдделі мем­лекеттік органдар, әкімдіктер, ұлттық компаниялар мен кәсіпорындарға Президент жариялаған Жұмысшы маман­дықтары жылын өткізу жөніндегі салалық және өңірлік жоспарлардың сапалы іске асырылуын қамтамасыз етуді тапсырды. Барлық іс-шара жүйелі, нәтижелі және олардың әлеуметтік-экономикалық ұзақмерзімді әсері болуға тиіс.

«Үкімет Жұмысшы мамандықтары жылын өткізу мәселелерін үнемі бақы­лауда ұстайды», деді Премьер-министр.