Саясат • 18 Ақпан, 2025

Қазақстан мен Әзербайжан қарым-қатынасын зерделеген жинақ

110 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Әзербайжан Республикасының Халықаралық қатынастарды талдау орталығы мен Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Қазақстанның стра­те­гиялық зерттеулер институтының бірлесуімен «Әзербайжан – Қазақ­стан: өзекті мәселелер және екіжақты ынтымақтастықтың бола­шақ перспективалары» атты мақалалар жинағы жарық көрді. Жинақта Әзер­бай­жан – Қазақстан сараптамалық кеңесі мүшелерінің екі ел арасындағы қа­рым-қатынастың қазіргі жағдайы мен болашағына арналған мақа­ла­лары ұсынылған.

Қазақстан мен Әзербайжан қарым-қатынасын  зерделеген жинақ

Авторлар екіжақты ынтымақ­тас­тықтың өңірлік форматтарға қаты­су, көлік дәліздерін дамыту, гума­ни­­тарлық бастамалар және басқа да маңызды мәселелерін қарас­тыр­ған. Жинақтың кіріспесінде Әзер­бай­жан мен Қазақстанның табысты ынты­мақтастығы ежелден келе жатқан достық пен өзара құрмет, сондай-ақ мәдени құндылықтардың, дәстүрлердің, тілдердің, діннің және т.б. ұқсастық аясындағы берік негізге ие екені айтылған.

«Екі тәуелсіз мемлекет арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастар сонау 1992 жылдың тамыз айында орнатылып, 2004 жылғы 1 наурызда Астанада Әзербайжан Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы достық қарым-қатынас пен стратегия­лық әріптестік туралы декларацияға қол қойылды. Ал 2005 жылғы 24 мамырда Бакуде Әзербайжан Республикасы мен Қазақстан Респуб­ликасы арасындағы Стратегиялық әріп­тестік және одақтастық туралы шартқа қол қойылды. Осылайша, мемлекеттер ара­сындағы қарым-қатынастар саясат, эко­номика, көлік-логистика, инвестиция, мәдени-гуманитарлық өзара іс-қимыл және т.б. сияқты ынтымақтастықтың әр­түрлі саласын қамтып келеді. Әзербай­жан мен Қазақстан арасындағы көп жылғы табысты серіктестік қарым-қаты­настары уақыт сынынан өткен және табысты дамып келеді. Айта кету керек, екі мем­лекеттің өзара іс-қимылы екіжақты және көпжақты қарым-қаты­настар аясын­да да құрылған», делінген жинақ кіріс­пе­сінде.

Сондай-ақ халықаралық Транскаспий көлік бағыты аясындағы ынтымақтастық, елдердің қолайлы транзиттік әлеуеті мен логистикалық мүмкіндіктері олардың халық­аралық жүк тасымалдаудағы ма­ңыз­­­­ды­­лығының артуына ықпал ететіні де қамтылған.

Жинақта ҚСЗИ басшылығы мен сарапшыларының мақалаларына да ерекше орын берілген. Институт директоры Еркін Тұқымов «Қазақстан мен Әзербайжан: ынтымақтастық перспективалары» атты мақаласында екі елдің өз өңірлерінде көшбасшы рөл атқара отырып, тұрақты өңіраралық байланыстарды қалыптастыруға әлеуеті бар екенін атап өтеді. Қазақстан мен Әзербайжанның экономикалық, технологиялық және адами ресурстары өзара тиімді әріптестіктің негізіне айнала алады. Автор цифрлық мемлекет қалыптастыру, транзиттік қауіпсіздік және білім экономикасын дамыту сияқты басым бағыттарға назар аударып, қазіргі заманғы сын-қатерлерді еңсеру үшін ұзақ­мерзімді серіктестіктің сараптамалық көзқарасын қалыптастыру қажеттігін баса көрсетеді.

Өз мақаласында еліміз цифрлық техно­логияларды енгізу бойынша Орта­лық Азиядағы көшбасшы ел екеніне тоқталған Е.Тұқымов қазіргі уақытта БҰҰ рейтингінде Қазақстан онлайн қызмет көрсету бойынша әлемде 8-орында, ал электронды үкіметті дамыту бойынша 28-орында екенін атап өткен.

«Кейінгі жылдары Әзербайжанда ақпараттық қауіпсіздік пен кибер­қауіп­сіздікті қамтамасыз ету үшін елеулі қа­дамдар жасалды. Мұндай шаралар Әзер­байжанның киберкеңістігін нығайтып қана қоймайды, сонымен қатар елдің цифрлық экономикасының дамуына ықпал етіп, оны шетелдік инвестиция­лар үшін тартымды етеді және ұзақ­мерзімді келешекте тұрақ­ты дамуды қолдайды. Бұл даму бағыты Қазақстан мен Әзербайжанның цифрландыру саласындағы ынтымақтастығының кеңіс­тігін кеңейтеді. Цифрлық және қар­жы­лық технологияларды дамыту екі елдің де бәсекеге қабілеттілігін айтар­лық­тай арт­тырып, олардың эконо­микасының цифр­лық трансформациясын қолдауға мүм­кіндік береді», дейді ҚСЗИ директоры.

Осы орайда қазіргі таңда Каспий теңізінің түбімен талшықты-оптикалық байланыс желісі тартылып жатқанын айта кеткен жөн. Бұл жоба Еуропадан Қытайға цифрлық телекоммуникация дәлі­зін құруды көздейді. Жоба 2025 жыл­дың соңына дейін аяқталады деп жоспарланған.

Жалпы алғанда, екі мемлекеттің ынты­мақтастығы цифрлық мемлекетті дамыту тұрғысынан жаңа тынысын ашып келеді.ҚСЗИ Азиялық зерттеулер бөлімінің бас сарапшысы Әлия Мұсабекова «Қазақ­стан мен Әзербайжан арасындағы энер­гетика саласындағы ынтымақтастық» атты мақаласында екі елдің энергетика саласының кеңестік кезеңнен бастап тарихи дамуын талдайды. Әзербайжан әлем­дегі ең көне мұнай өндіруші елдердің бірі ретінде көмірсутектерге баса назар аударса, Қазақстан көмір генерациясына басымдық бере отырып, қуатты отын-энергетикалық кешен қалыптастырды. Автор тәуелсіздік алған сәтке дейін екі елдің энергетика саласында жеткілікті деңгейде дамығанын, бұл 90-жыл­дардағы дағдарыстардан аман шығуға мүмкіндік бергенін атап өтеді. Технологиялық жетіспеушілікке жауап­ ретінде Қазақстан мен Әзербайжан шетелдік серіктестермен бірлескен кәсіпорындар құру стратегиясын әзірлей бастады.

ҚСЗИ Азиялық зерттеулер бөлімінің жетекшісі және бас сарапшылары Айдар Құрмашев пен Әлішер Тастенов «Қазақ­стан мен Әзербайжан: жаңа орта державалар» атты мақаласында мемле­кеттің әлемдік аренадағы мәртебесінің маңыз­дылығы туралы ой қозғайды. Елдер­ді «шағын», «орта», «ірі» державалар ретінде жіктеудің нақты крите­рийлері болмағанына қарамастан, авторлар мемлекеттің сыртқы сын-қатер­лерге қарсы тұру және халықаралық қо­ғамдастыққа ықпал ету қабілетінің ма­ңыз­дылығын атап көрсетеді. Мақалада Оңтүстік Корея, Түркия, Израиль, Ин­до­незия сияқты елдердің мәрте­бесін айқындаудың жаңа тәсілдері қарас­­тырылады. Олар әлемдік саясатта маңыз­ды рөл атқаратын елдер ретінде талданады. 

Соңғы жаңалықтар

Аталар дәстүріне адалдық

Өшпес даңқ • Бүгін, 11:20

Жезді жәдігерлері

Көрме • Бүгін, 11:00

Елімізде 3 300 Жеңіс бар

Қоғам • Бүгін, 10:50

Құрметке лайық жандар

Инфографика • Бүгін, 10:30

Тарихи кездесу

Өшпес даңқ • Бүгін, 09:50

Қызылжар қырандары

Өшпес даңқ • Бүгін, 09:40

Ерікті болу – елдік іс

Архив • Бүгін, 09:30

Мәншүк есімі – АҚШ мұрағатында

Өшпес даңқ • Бүгін, 09:20

Бел жазбай жұмыс істеген балалар

Өшпес даңқ • Бүгін, 08:50

Ерлердің еңселі ескерткіші

Аймақтар • Бүгін, 08:45

Отыз жасында опат болған оғлан

Өшпес даңқ • Бүгін, 08:40

Жеңіске ерекше үлес қосқан өңір

Аймақтар • Бүгін, 08:30

Момышұлы ардақ тұтқан Мұхаметқұл

Өшпес даңқ • Бүгін, 08:20

Аңдатпа

Аңдатпа • Бүгін, 08:15