2024 жылы Алматыда 543 шақырым жаңа су құбыры мен кәріз желісі тартылып, тозығы жеткен су құбыры 52,7%-ға, ескірген кәріз жүйесі 51,8%-ға дейін азайғанымен, осы мәселеге орай өткен баспасөз мәжілісі бұл саланың әлі де күрделі жағдайда қалып отырғанын дәйектеп берді.
«Алматыда су жүйесін дамыту жұмыстары жалғасын табады. Жоспарланған ірі жобалардың ішінде Мыңбаев көшесінің бойындағы магистральді су құбырын ауыстыру, Таусамалы (Каменка) шағын ауданына инженерлік желілер тарту, Тимирязев көшесінде су құбырын арықсыз әдіспен қайта құру жұмыстарының мән-маңызы ерекше. Бұл 240 мың қала тұрғынын сапалы сумен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді», – деді «Алматы Су» ШЖҚ КМК директоры Ілияс Қазиев.
Биыл тозығы жеткен 70 шақырым желіні ауыстыру, екі таза су резервуарын салу, жөндеу, төрт сорғы стансасын жаңарту мен 200 дана сорғы жабдығын ауыстыру жоспарланып отыр. Бүгінде қаланың батыс бөлігін сумен қамтамасыз етуге арналған топтастырылған су қабылдағышының жобасы әзірленіп жатыр. Бұл жерде су сорғыш стансалары орналастырылып, жиналған су залалсыздандырылады. Алматы әкімдігі Ерменсай ықшам ауданын сумен қамтамасыз ету мақсатында «Нұрлытау» су тазарту стансасын салатын мердігерге байқау жариялаған. Оған қоса жаңа тарату желілерінің құрылысы жүзеге асырылса, 2026 жылдың соңына қарай Ерменсай мен Нұрлытау аудандарының 22 мыңнан астам тұрғыны сапалы ауызсумен қамтылуға тиіс.
Жаз айларында су тапшылығын көріп отырған Ерменсай тұрғындарының мәселелерін шешу мақсатында Әл-Фараби даңғылынан Арайлы көшесіне су құбырын тарту жұмыстары басталды. Аталған жоба аясында биыл көше бойындағы тұрғын үйлер мен жеке сектор жаңа су құбырына қосылады. Кейін бұл құбыр «Нұрлытау» су тазарту стансасымен біріктіріліп, осы аудандардағы су жүйесінің сенімділігін едәуір арттырады.
2024 жылы Медеу ауданының оңтүстігін су тапшылығынан құтқарған жаңа резервтік сумен жабдықтау жүйесі іске қосылып, Самал, Көктөбе мен Таулы қырат шағын аудандарының 50 мыңнан астам тұрғынының сауабын алған еді. Сол сияқты «Балқаш» ірі инфрақұрылымдық жобасы аясында Каменка үстіртіне де су тұрақты беріле бастады. Осы жобаның арқасында Көлсай шағын ауданының тұрғындары да орталықтандырылған су жүйесіне қосылды. Жыл соңына дейін Сұлусай мен Мұзтау шағын аудандарын сумен жабдықтау жобалары аяқталады. Осылайша, Алматыда Медеу ауданының оңтүстік бөлігін сумен жабдықтаудың резервтік жүйесін орнату тиянақталады.
Тағы бір оң бастама – «Инвестиция орнына тариф» саясаты аясында инфрақұрылымды жаңарту мен табиғи ресурстарды үнемдеуге бөлінетін қаражат көлемі де артып келеді. 2025 жылы қаланың су құбырлары мен кәріз жүйелерін жаңғыртуға «Алматы Су» қаражаты есебінен 18 млрд теңге инвестиция тарту жоспарланған. Тозығы жеткен 70 шақырымдық су құбырларын ауыстыру барысында тиісті учаскелердің сусыз қалмауы қарастырылып, көлік қозғалысына кедергі туындатпау ескеріледі. Биыл 4 сорғы стансасы жөнделіп, 200 дана сорғы жабдығы, 444 дана жапқыш арматура, 4 трансформаторлық қосалқы станса жаңартылып, 2 таза су резервуары жөнделіп, жаңадан салынады. Сондай-ақ қаланың су жүйесін жаңарту аясында өрт гидранттарын, су алатын ұңғымаларды жөндеу, арнайы техниканы жаңарту да қарастырылған. Кәріз суларын тазарту стансаларындағы тазалау технологиясын жаңарту жобалары басталды. Тазарту алаңдарында шөгінділерді өңдеу құрылыстары салынады.
Сәтімен мәреге жетсе, Ақсай өзеніндегі салынып жатқан су дайындау стансасы Наурызбай ауданының 100 мың тұрғынын су тапшылығынан құтқаруға тиіс. Бүгінде Наурызбай ауданындағы су тапшылығын жою мақсатында қуаты тәулігіне 22 мың текше метр болатын су дайындау стансасының құрылысы жүргізіліп жатыр. Станса 100 мың адамды сумен қамтамасыз етеді. Құрылыс жұмыстарын аяқтау биыл қазан айына жоспарланған. Мамыр айында бұған дейін салынған Қарғалы сүзгі стансасында іске қосу-реттеу жұмыстары аяқталады.
«Су тазарту нысанының қалыпты жұмыс істеуіне қажетті техникалық кәріз коллекторының құрылысы қатар жүргізіліп жатыр. Бұл бастапқыда станса жобасына енгізілмеген еді», дейді І.Қазиев.
Аталған коллектордың құрылысы осы жылдың маусымында аяқталған соң стансаны іске қосуға болады. Қарғалы өзенінен алынатын суды тазалау – Наурызбай ауданын, оның ішінде Қарағайлы, Құрамыс, Таусамалы, Тастыбұлақ шағын аудандарын сапалы сумен үздіксіз қамтамасыз ете алады. Сонымен қатар агломерация есебінен қаланың батыс бөлігінде пайда болған суға деген сұранысты қамтамасыз ету мақсатында қуаты тәулігіне 43 мың текше метр болатын «Барлық» су жинағыш резервуары жобаланып жатқанын айта кету керек.
Мегаполистегі суға қатысты қордаланған мәселелерді кешенді түрде шешу мақсатында Бостандық ауданының оңтүстік бөлігінде сумен жабдықтауды жақсарту жұмыстары да қолға алынғалы тұр. Себебі Бостандық ауданының оңтүстік бөлігінің тұрғындары жылдар бойы «Водснаб» ЖШС, «Ерменсайводгаз» ЖШС, «Баур ЛТД» ЖШС сияқты жеке су жеткізушілер қызметтерінің сапасы мен қымбат тарифтеріне шағымданумен келеді.
«Бұл бөлік ешқашан «Алматы Су» қызмет көрсету аймағына кірген емес, сондықтан қалыптасқан жағдайды жақсартуға мүмкіндік беретін пәрменді тетіктер болған жоқ. Бүгінде «Водснаб» (бұрынғы – Орхан) ЖШС-мен сот талқылаулары жалғасып жатыр. Дегенмен қала басшылығы оның аяқталуын күтпей, жағдайды түбегейлі өзгертіп, жақын арада сумен қамтамасыз етуге қатысты оң шешімдер қабылдады», дейді «Алматы Су» ШЖҚ КМК директоры.
Қорыта айтқанда, мұның барлығы санамалап шығуға оңай болғанымен, көп қаражат пен күш-жігерді, кәсіби тұрғыда жоспарлауды қажет ететін, мегаполистің ең өткір мәселелерінің бірін реттейтін іс-шара болып отыр.
АЛМАТЫ
