Тілдік тұлға – бұл тек тілде сөйлейтін адам емес, ол – өз ұлтының тарихын, мәдениетін, дүниетанымын тіл арқылы жеткізе алатын, сол арқылы қоғамға әсер ете алатын сана иесі. Яғни, тілдік тұлға – тілдік біліммен қоса, ұлттық құндылықтар мен рухани байлықты бойына сіңірген азамат.
Тілдік тұлға моделі дегеніміз не?
Ғалымдар тілдік тұлға моделін үш деңгейге бөліп қарастырады:
1. Вербалды деңгей – адамның сөздік қоры, сөйлеу қабілеті.
2. Когнитивті деңгей – тіл арқылы берілетін білім, ұғым, ойлау жүйесі.
3. Мотивациялық деңгей – тілдік әрекетке итермелейтін себеп, мақсат, ұлттық-мәдени құндылықтарға қатысы.
Бұл модель арқылы адамның тілді қаншалықты меңгергенін ғана емес, оның ұлттық болмыспен байланысын, дүниетанымын, әлеуметтік көзқарасын да анықтауға болады.
Неге маңызды?
Бүгінгі жаһандану дәуірінде ұлт тілінің сақталуы – сол ұлттың өмір сүруінің кепілі. Осы орайда, тілдік тұлға моделін қалыптастыру – тілімізді тек қатынас құралы ретінде емес, ұлттық коды, рухани тамыры ретінде түсіндірудің кілті. Қазақ тіліне жаны ашитын, оны құрметтейтін, сауатты сөйлей алатын ұрпақ – ел болашағы.
Тілдік тұлға – қоғам айнасы. Ол неғұрлым жан-жақты, білімді, ұлттық рухпен сусындаған болса, соғұрлым ел болашағы жарқын болмақ. Сол себепті мектептен бастап, балабақшаға дейінгі әрбір білім ордасында тілдік тұлға моделін қалыптастыру – мемлекеттік маңызы бар іс.
Тіл – ұлттың жүрегі. Оны бойына дарытқан тұлға – халықтың шын мұрагері.
Әйгерім Болатбекқызы Молдабаева
Жетісу облысы «Тіл» оқу-әдістемелік орталығы
Ескелді аудандық филиалының меңгерушісі
