Коллажды жасаған – Алмас МАНАП, «EQ»
Дүниежүзілік инсультке қарсы күрес күніне орай ұйымдастырылған «Инсультке қарсы күрестің жаһандық стратегиялары» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясында Алматы қалалық жедел шұғыл көмек көрсету ауруханасы директорының орынбасары Бағдат Әлімбетов жыл сайын елімізде 42 мыңдай адам инсультпен ауруханаға түсетінін мәлімдеді.
Халықаралық сарапшылардан бөлек, 300-ге жуық невролог, реаниматолог, нейрохирург, кардиолог, реабилитолог маманы бас қосқан жиында «Азия жүрек пен ми қоғамы» қоғамдық бірлестігінің президенті Айгүл Құдайбергенова гипертонияға шалдыққан 5,6 млн, ресми түрде холестерині жоғары екендігі анықталған 6 млн отандасымыздың денсаулығына алаңдаушылық білдірді.
ДСҰ мәліметі бойынша, еліміз артық салмақ жөнінен тізімнің жоғары жағындағы бес елдің қатарына кіреді. Өйткені елемесе түбі инсультке апаратын кеселдердің қатарында қан қысымы, қант диабеті, шылымқорлыққа қоса, семіздік те бар.
Алматы қалалық жедел-шұғыл көмек көрсету ауруханасы инсульт орталығының меңгерушісі Ләззат Аяғанова жүкті әйелдер арасында кездесетін сирек әрі күрделі инсульт жағдайы туралы баяндады.
– Орта есепппен инсульт 100 мың жүкті әйелдің 30-ында кездеседі. Өлім-жітім көрсеткіші 10% болса, олардың жартысына жуығы өмір бойы мүгедек болып қалуы мүмкін. Тромбофилиясы бар әйелдерде инсульт даму қаупі 4-6 есе жоғары. Аяғы ауыр әйелдердегі инсульт 60%-ға дейін криптогенді, себебі анықталмаған күйі қала береді. Әсіресе ЭКҰ жасатқан, преэклампсия, тромбофилия, III антитромбин тапшылығы бар, жасы 35 жастан асқан әйелдерді бақылауда ұстауға тура келеді. ЭКҰ арқылы жүкті болған, ауыр аяқтылығына 20 аптадан асқан келіншектің ишемиялық инсульт белгілерімен түскенін клинкалық мысал ретінде келтірелік. Алғашқы емнен кейін жағдайы уақытша жақсарғанымен, біраз уақыттан соң қайта нашарлап, МРТ зерттеуінде ишемия аймағының ұлғайғаны анықталған. Невролог, кардиолог, гематолог, акушер-гинеколог маманының жабылып көмектескенінің арқасында жағдайы дұрысталды. Кейінірек, айы-күні жақындаған пациенттің сол жақ жүрекшесінде тромб анықталып, жедел кесарьмен қатар, митралды қақпақты протездеу операциясы жасалды. Қазір анасының да, баласының да жағдайы бірқалыпты. Бірақ бұл жағдай жүкті әйелдерде инсульттің көп факторлы сипаты мен емдеу барысындағы бейінаралық тәсілдің маңыздылығын көрсетіп берді. «Криптогенді инсульт» диагнозы ізденістің аяқталғанын емес, керісінше себептерін анықтауға бағытталған динамикалық бақылау мен қайта тексерудің қажет екенін айғақтады, – дейді жоғары санатты невролог.
Қалай дегенде де, халықаралық мінберден айтылған өзге де деректер алаңдатпай қоймайды. Отандастарымыздың 42%-ы артериялық гипертонияға шалдықса, 43,5%-ында холестерин деңгейі жоғары, өмір салты, мамандығына байланысты әрбір үшінші адам жеткілікті түрде қимылдап, қозғала бермейді. Қант диабетіне шалдыққан адам саны кейінгі он жылда екі есеге жуық өскен, олардың ем-домына жұмсалатын қаражат 2025 жылы 54 миллиард теңгеден асқан.
Конференция барысында жетекші мамандар инсультті интервенциялық тәсілмен емдеудің жаңа әдістерін, жағдайы өте ауыр кезеңдегі пациенттерді алып шығу, инсульттен кейінгі оңалтуды, сөйлеуді қалпына келтіруден бастап когнитивтік функцияларға дейін талқылады.
Дегенмен дәрігерлердің инсульттің алдын алуға болады деген оңды ортақ пікірі бар. Сол тұрғыда дәрігерлердің артериялық қысымды өлшеп жүру керек, қан құрамындағы қант пен холестеринді бақылауда ұстау, тұзды тағамдарды азайту, көбірек қозғалу сынды кеңестеріне құлақ асуға тура келеді.
Инсультті хирургиялық тұрғыда емдеп жүрген нейрохирургия маманы Дархан Жетпісбаев бұл дерт бүгінде жаһанды алаңдатқан, кемі мүгедектікке душар ететін басты кесірдің бірі екенін нақты мысалдармен безбендей келе, кейінгі жылдары елімізде жоғары дәлдіктегі навигация, эндоваскулярлық араласу, гибридті операция жасау бөлмесі жасақталып, роботтандырылған жүйе енгізіліп жатқанына тоқталды. Сондай-ақ жасанды интеллект пен роботталған хирургияның келешегі туралы сөз қозғады.
Инсультті хирургиялық емдеудің заманауи тәсілдерінің қатарында зақымы барынша азайтылған операциялар, тромбоэкстракция мүмкіндіктері, интраоталық мониторинг пен нейронавигацияны пайдалану бар.
«Инсультке қарсы күрестің жаһандық стратегиялары» халықаралық конференциясының екінші күні отандық және халықаралық маман жүргізген «Инсульттің ауыр кезеңі» тақырыбындағы дәрістермен жалғасты.
АЛМАТЫ
