Жиында ашық та мазмұнды әңгіме өрбіді. Ауыл әкімдері өз ойлары мен ұсыныстарын Президентке тікелей жеткізуге мүмкіндік алды. Ауылдың келешегіне қатысты халықты толғандыратын ең өзекті мәселелер қозғалды. Көтерілген тақырыптардың дені бұған дейін де депутаттардың өңірлерге сапары кезінде қозғалған еді. Мемлекет басшысы бүгін соларға нақты жауап қатып, тиісті мемлекеттік органдарға тапсырма берді.
Ауыл әкімдерін тікелей сайлау – саяси реформалардың ажырамас бір бөлігі. Биыл Президенттің осы стратегиялық бастамасына бес жыл толып отыр.
Аз уақыт ішінде сайлаулар еліміздегі саяси өмірдің маңызды, қалыпты элементіне айналды. Бұл – жай ғана институционалды шешім емес. Бұл жергілікті басқару жүйесін толықтай жаңартқан қадам болды. Мемлекеттік қызметке жаңа адамдардың келуіне жол ашылды. Жаңа толқын алдыңғы шепке шықты.
Еліміздегі оң өзгерістер қазір ауыл халқының көзқарасын, тыныс-тіршілігін де өзгертіп жатыр. Жаңа саяси мәдениет қалыптаса бастады. Сайлауға қатысу міндет немесе дәстүр емес, өз өңірін, өз ауылын өркендетудің тікелей мүмкіндігі екенін жұрт сезінуде. Бұл Конституциялық реформаның басты қағидаты – азаматтардың ел өміріне еркін және белсене араласып жатқанының көрінісі.
Біз азаматтардың мемлекет ісіне шын пейілімен, жан-жақты атсалысып жатқанын көріп отырмыз. Яғни елдің әкімдік институтына деген сенімі нығайып келеді. Халық пен билік арасындағы осындай бекем байланыс ұзақ уақыт қордаланып қалған мәселелердің біртіндеп шешілуіне мүмкіндік туғызып отыр. Бұл – «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидатының жергілікті жердегі нақты дәлелі. Осының бәрі ауылдың өркендеуіне тың серпін беруге тиіс.
Ауылдың дамуы Президенттің әрдайым ерекше назарында. Мемлекет басшысының алғашқы Жарлығының бірі Ауылдық аумақтарды дамыту концепциясы болғаны бекер емес. Сол тұжырымдаманың аясында қыруар жұмыс атқарылды. Мыңдаған әлеуметтік нысан бой көтеріп, инфрақұрылым жаңарды. Бұл жұмыс қарқынды түрде жалғаса береді.
Ауыл мен қала тұрмысы арасындағы алшақтықты жойып, ауыл халқының өмір сүру сапасын көтеру – бүгінгінің басты талабы. Осы орайда цифрландырудың маңызы зор. Алдағы үш жылда Цифрлық мемлекетке айналу жоспары ауылдарды да қамтитыны анық. Форумда осы туралы да айтылды.
Қазір жергілікті өзін-өзі басқарудағы кедергілер заңнамалық тұрғыда біртіндеп жойылып келеді. Мемлекеттік сатып алу процедурасы жеңілдетілді. Ауыл әкімдері үшін бір көзден сатып алу шегі ұлғайтылды. Қаржылық дербестігі мәселесі де кезең-кезеңімен шешіліп жатыр.
Келесі қадам – ауыл әкімдерінің өкілеттіктерін күшейту. Бүгін ол туралы Президент жеке тапсырма берді. Қазіргі уақытта Мәжілісте «Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» заңға енгізілетін түзетулер қарастырылып жатыр.
Президент айтқандай, жергілікті мемлекеттік басқарудың түрлі деңгейлері арасындағы жауапкершілік шегі анықталмаған, бұл өңірлердегі жағдайға кері әсер етеді. Ауыл әкімдері еркін жұмыс істеп, жергілікті проблемаларды өз бетінше шешуі үшін олардың өкілеттігін нақтылауымыз керек. Сонда әкімдердің мүмкіндігі де, жауапкершілігі де артады. Бұл – Мемлекет басшысының берік ұстанымы.
Сонымен қатар ауыл әкімдіктері қызметкерлерінің жұмыс істеуіне, олардың кәсіби тұрғыдан өсуіне де жағдай жасауға тиіспіз. Халық пен билік арасында диалог орнатып, жұртшылықпен тікелей жұмыс істейтін де – солар. Бұл міндеттерді әкім жалғыз өзі орындай алмайды. Сондықтан мемлекеттік қызметшілердің санаттарын нақты белгілеу бойынша жеке тапсырма берілді.
Мемлекет басшысы «Amanat» партиясының жобаларына жеке тоқталып, оң баға берді. «Ауыл аманаты», «Қарызсыз қоғам», «Жер аманаты» тұрғындардың сұранысы мен талап-тілегіне толық сай келеді. Бұл жобалар ауыл әкімдері үшін халықтың тұрмысын көтеруге, кірісін арттыруға зор мүмкіндік туғызып отыр. Партияның «Әкімдер мектебі» жобасы да өз тиімділігін көрсетті. Сондықтан Президент осы бағыттағы жұмыстарды әрі қарай жалғастырып, күшейтуді тапсырды.
Әкімдік институтын реформалау қазіргі уақытта осындай ерекше қарқынмен жүргізілуде. Өзгерістер жалғасып келеді. Алдымызда парламенттік реформа кезеңі тұр. Оны бүкіл Қазақстан жұртшылығы қызу талқылап жатыр. Болашақ Парламенттің құрылымына қатысты сұрақтар да аз емес. Бүгін Мемлекет басшысы солардың біразына жауап берді. Президенттің пікірінше, депутаттардың санын тым көбейтудің қажеті жоқ. «Керісінше, оңтайландыру керек, Парламенттің жұмысын жетілдіру қажет», деді. Мәселен, бір палаталы жаңа Парламентте Президент квотасы болмайды. Барлық депутат бірдей тәртіппен сайланады. Онда жаңа комитеттер ашуды да ұсынды.
Жалпы, бүгін еліміздің келешегіне қатысты маңызды пікірлер, бастамалар ортаға салынды. Форумға қатысқан бүкіл билік тармақтары оларды іске асыру бойынша жұмылып жұмыс атқарады.
Мен өз ойымды Президентіміздің мына бір сөзімен түйіндегім келіп отыр: «Қазақстанның егемендігі, дербестігі, тәуелсіздігі – бәрінен қымбат. Бұл – ұлтымыздың алдында тұрған ең биік мақсат». Қазіргі атқарылып жатқан игі істер мен реформалардың түпкі мәні осы деп білемін.
Ерлан ҚОШАНОВ,
Мәжіліс төрағасы
