Коллажды жасаған – Қонысбай ШЕЖІМБАЙ, «EQ»
Б.Жақселекованың айтуынша, түзетулердің мақсаты – зияткерлік еңбектің нәтижелері нақты экономикалық активке айналатын құқықтық орта қалыптастыру.
«Бүгінде онлайн сауда, маркетплейстер белсенді дамып келеді. Олар сатушылардан тіркелген тауар белгісінің болуын талап етеді. Алайда өтініштерді қарау мерзімі – 7 ай. Бұл бизнес сұранысын қанағаттандырмайды. Мысалы, стартап немесе шағын кәсіпкер үшін нарыққа шығу, көбіне брендті тіркеу мерзіміне тәуелді. Осыған байланысты заңда өтініш берушінің қалауы бойынша тауар белгісін 3 ай ішінде жедел тіркеу тетігін енгізу жөніндегі түзетулер көзделген», деді вице-министр.
Сонымен қатар тауар белгілері иелерінің құқықтарын қорғауды күшейту мақсатында тауар белгісі ретінде тіркеуге ұсынылған белгілерге қарсылық білдіру мерзімі 2 айға дейін ұзартылды. Енді бизнес пен кәсіби қауымдастықтың мәлімделген белгілерді талдауға, өз құқықтарын қорғауға көбірек уақыты болады.
«Патенттік сенім білдірілген өкілдердің қызмет сапасын қамтамасыз ету үшін олардың дараландыру құралдары мен патенттеу объектілері бойынша қызметі ажыратылды. Нақты айтқанда, мамандану енгізіледі. Бұл кеңес беру сапасын арттыруға және өтінімдерді сүйемелдеу кезінде қате жіберу қаупін азайтуға мүмкіндік береді», деп түсіндірді Б.Жақселекова.
Спикер бұл түзетулер АҚШ, Канада, Ұлыбританияның тәжірибесі негізінде әзірленгенін атап өтті. Осылайша, министрлік бұл модельдердің озық элементтерін ұлттық жағдайға бейімдеді.
Енді бұдан былай елімізде авторлық құқықтарды ұжымдық басқару саласы цифрландырылады. Яғни авторлық қоғамдар жұмысының ашықтығын, сондай-ақ жиналған сыйақыны әділ бөлу мен төлеуді қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін бірыңғай цифрлық платформа құру жоспарланып отыр.
Әділет вице-министрі Б.Жақселекова платформаның енгізілуі авторлық қоғамдар қызметінің ашықтығын қамтамасыз ететінін, барлық тараптың ақпаратқа қолжетімділігін арттыратынын, құқықтарды ұжымдық басқару жүйесіне деген сенімді күшейтетінін атап өтті.
«Платформа шарттар жасасудан бастап авторларға сыйақы төлеуге дейінгі барлық үдерісті қамтиды. Сонымен қатар цифрлық платформаны құру орындалатын туындыларды есепке алу мәселесін шешуге мүмкіндік береді. Қазір телевидение мен радио арналарын автоматты түрде тану, шығармаларды есепке алу жүйесіне қосу жұмыстары жүріп жатыр. Мысалы, музыкалық шығарма телеарна немесе радиода орындалса, бұл ақпарат цифрлық жүйеде тіркеледі, ал авторға сыйақы белгіленген ережелерге сәйкес автоматты түрде есептеледі. Қандай шығарма, қанша рет және қай кезеңде орындалғаны анық көрініп тұрады. Бұл сыйақыны бөлудегі әділдік пен дәлдікті айтарлықтай арттырады», деді спикер.
Бірыңғай цифрлық платформа үш кезеңмен енгізіледі. Бірінші кезеңде келесі жылдың қаңтарынан бастап, платформа арқылы эфирлік және кабельдік хабар тарату ұйымдары жұмыс істейді, екінші кезеңде алдағы жылғы 1 шілдеден бастап театрлар, кинотеатрлар мен филармониялар қосылады, ал үшінші кезеңде 2027 жылғы 1 қаңтардан бастап өзге де барлық пайдаланушылар жүйеге қосылады.
Сондай-ақ Б.Жақселекова еліміздегі авторлық құқықты бұзғаны үшін жауапкершілік күшейтілгенін айтты. Яғни мұндай құқық бұзған адамға азаматтық және қылмыстық жауапкершілік қарастырылған. Қылмыстық кодекстің 198-бабына сәйкес, 80-нен 160 АЕК-ке дейін айыппұл салу, 80-нен 160 сағатқа дейін қоғамдық жұмыстарға тарту, сондай-ақ 3 жылдан 6 жылға дейін бас бостандығын шектеу жазасы қарастырылған.
Спикер баспасөз мәслихатында зияткерлік меншік мәселелері бойынша қабылданған заңды түсіндірді.
«Жаңа Заң кешенді түрде авторлар мен құқық иеленушілердің құқықтарын қорғауды едәуір күшейтіп, ұжымдық басқару саласындағы ашықтық пен жауапкершілікті арттырады және тұтастай алғанда, ұлттық зияткерлік меншік жүйесін жетілдірудегі маңызды кезең болады деп сенеміз. Нәтижесінде, барлық тарап ұтады: авторлар әділ сыйақы алады, бизнеске түсінікті әрі болжамды ережелер қалыптасады, мемлекет үшін креативті экономиканың дамуы мен зияткерлік еңбекке салынатын инвестициялар артады», деді Б.Жақселекова.
