Таным • 29 Шілде, 2020
Мына фотоның тарихы естіген адамды ынтықтырары хақ. Мұнда төрт адамның сол жақ шетінде отырған ұлты түрік Мехмет Гүл дейтін ыстанбұлдық кәсіпкер екен. Одан кейінгі басына қозы терісінен тігілген сеңсең тымақ киген жағалы палтолы адам – Жанымхан Тілеубайұлы. Бұл кісі 1888 жылы Шыңжаң-Алтай өлкесінде туған. 1945 жылдары Шығыс Түркістан жұмқыриятының қаржы министрі болған. 1952 жылы Үрімші қаласында атылған. Ал оң жақта шетте отырған қияқ мұрты сұсты адам – Қапан Жәңгірұлы. Бұл жігіт Жанымханның аталас ағайыны. Артқы жақта түрегеп тұрған бозбала – түркиялық қазақ ақсақалы, Дүниежүзі қазақтары қaуымдaстығының Төрaлқa мүшесi болған, «Парасат» орденінің иегері – Дәлелxaн Жaнымxaнұлы Жaнaлтaй. Дәкең 1922 жылы Шыңжаң-Aлтaй жерінде дүниеге келіп, 2012 жылы Түркияда дүниеден өтті.
Руханият • 28 Шілде, 2020
Әлем тарихында «Көк түркілер дәуірі» дейтін тіркес бар. Нақтырақ айтқанда, 550 жылдар шамасында Түмен қаған Еуразиялық кеңістікті бойлата Түркі ұлысының іргесін қалады.
Тарих • 23 Шілде, 2020
Қарт Торғай – сақтар мен сарматтар мекені
Астанада орналасқан Қазақстан Республикасы Ұлттық музейінің Астана-Арқа кешенді экспедициясы биылғы далалық маусымда Торғай өлкесіне археологиялық қазба жұмыстарын жүргізіп, нәтижесінде киімі алтынмен апталған сақ билеушісінің қорымын тапты. Осы орайда, біз қазба жұмысының ғылыми маңызын білу үшін экспедиция жетекшісі, Қазақстан Республикасы Ұлттық музейі «Халық қазынасы» ғылыми-зерттеу институтының басшысы, тарих ғылымдарының кандидаты Ақан Оңғарұлымен сұхбаттастық.
Әлем • 23 Шілде, 2020
Құтқарушысын құрметтейтін пингвин
Жуықта британдық тәуелсіз басылым, күнделікті жарық көретін «Индепендент» интернет-газетінде Диндим атты пингвин мен Солтүстік Америка құрлығындағы Аргентина республикасы Патагония штатының тұрғыны Жуан Перейра де Соуза арасындағы татулық қатынас жайлы қызық оқиға жарияланыпты.
Аймақтар • 22 Шілде, 2020
Орфографиялық жұмыс тобының онлайн отырысы өтті
Мәдениет және спорт министрлігі Тіл саясаты комитетінің ұйымдастыруымен 2020 жылғы 22 шілдеде Қазақ тілі әліпбиін латын графикасына көшіру жөніндегі Ұлттық комиссия жанындағы Орфографиялық жұмыс тобының отырысы онлайн жүйеде өтті, - деп жазады Egemen.kz
Оқиға • 21 Шілде, 2020
Жаңғырту жұмыстары жүргізілуде
«Әзірет Сұлтан» мемлекеттік тарихи-мәдени қорық-музейіне қарасты ескерткіштерді қалпына келтіру, зерттеу және оларды туристік орталыққа айналдыру мақсатында Мәдениет және спорт министрлігінің қолдауымен 18 түрлі тарихи-мәдени нысанға жаңғырту жұмыстары кезең-кезеңімен жүргізіліп жатыр.
Оқиға • 20 Шілде, 2020
Әлем тарихында б.з.д IV ғасырда Ғұндар империясы болған. Бұл мемлекетті қазіргі көшпенділер ұрпағы өздерінің ата-бабасы құрған ұлыс деп санайды. Біздің жыл санауымыздан бұрынғы 209 жылы ұлыс билігі Мөде (қытай деректерінде Маодун) қағанның қолына өтіп, қазіргі Моңғолия, Қазақстан, Қырғызстан, Қытайдың солтүстігі мен Ресейдің оңтүстік аумағын қамтыған ірі Еуразиялық мемлекет құрған.
Сұхбат • 17 Шілде, 2020
Бақыт Однайұлы: «Күреске күш емес, ақыл керек»
Еркін күрес түрінен әлем кубогының қола жүлдегері (1981) және әлем біріншілігінің кіші қола медаль иегері (1986), Моңғол елінің төрт дүркін чемпионы, Халықаралық дәрежедегі спорт шебері, спортқа еңбек сіңірген қайраткер Бақыт Однайұлы – 1954 жылы Бай-Өлке аймағының орталығы Өлгей қалашығында дүниеге келген. Ол орта мектепті бітірген соң ел астанасы Ұлан-Батырға аттанып, сонда еркін күрес үйірмесіне қатысады. Жаттығуға кіріскеніне жыл толмай жатып, қалалық және аймақтық біріншіліктерде үздік өнер көрсетіп, 1974-1975 жылдары Моңғолия жастары біріншілігінде 2 мәрте топ жарады.
Руханият • 16 Шілде, 2020
Жуықта Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев республикалық «Ана тілі» басылымына берген сұхбатында: «Қазір «Тойың тойға ұлассын» деп әндетіп, той тойлап жүретін уақыт емес. Бүгінгідей технологияның заманында той-томалақтың әңгімесін айтып, бір-бірін асыра мақтап, ас ішіп, аяқ босатқанға риза кейіпте жүру әдетінен арылу керек. Тіпті осындай қауіпті пандемия кезінде кейбір азаматтарымыз маған хат жазып, той өткізуге мүмкіндік беру керек деп талап қояды. Мемлекеттің өзі өлермендікпен өмір сүретін кезге келдік. Сондықтан еңбек ету – өмір сүру салтына айналып, басты міндет саналуға тиіс. Той қуалайтын емес, ой қуалайтын кезеңмен бетпе-бет келдік. Бұл дәуір – ақыл-ойдың, ғылым мен білімнің, еңбектің дәуірі!», деді.
Тарих • 15 Шілде, 2020
Қазағына қызмет қылған қайраткер (Шәріп Өтеповтің Қобда беті қазақтары арасындағы саяси қызметі)
(Соңы. Басы 133-нөмірде) Әртүрлі кедергілерге қарамай, қазақстандық өкілдер Қобда беті қазақтары арасына алғаш рет заманауи мектеп ашып, балаларды оқыту үшін үкімет берген ақшаға екі киіз үй сатып алады. Ел ішіне жүргізілген үгіт-насихаттың нәтижесінде біраз кедей отбасы балаларын оқуға өздері әкеліп тізімдетеді. Сөйтіп жаңа оқу жылында білім алуға құштар бала саны 25-ке жеткен екен. Келесі кезекте балаларды оқытатын мұғалім керек. «Бірнеше адамның ішінен руы арғын-тобықты-көкше Баймұхамет Қанапияұлы молданы ұстаздыққа таңдап алдық» – деп жазады Ш.Өтепов. «Бұл кісі 1905 жылдары екі інісі Байзікір мен Дүйсебайды ертіп Қарқаралы уезінің Бауыр болысынан Шыңжаң – Алтайға өткен екен. Кешікпей Қобда бетіне келіп Ойғыр, Соғақ, Сарыбөктер, Орықты, Дайын, Сенгіл өлкелерінде көшіп-қонып өмір сүреді. Ол жәдитше білім алған, татар, шағатай, орыс тілдерін өз деңгейінде білген. Моңғолияға келген соң ұранқай, тыва тілдерін де үйренеді. Осындай білімділігін аңғарған жергілікті ауқатты адамдар: «Мына жігіттің білімі бар екен, балаларымызды сауаттандырайық», деп діни сабақ оқытады. Сөйтіп Баймұхамет молда Қобда бетінде тұрып қалады. Байекеңнің бір ұл, екі кызы болған. Ұлы Кәмалаш көп жылдары сұмында әкімшілік, партия қызметкері, мұғалім, мектеп меңгерушісі болса, қызы Шөрке әйелдер ортасынан шыққан жоғары білімді алғашқы зиялылардың бірі, үлгілі ұстаз, Ұлы Құрал депутаты болған қайраткер тұлға. Немересі Биқұмар Кәмалашұлы тарих ғылымдарының докторы, этнограф бірнеше кітаптың авторы. Жарықтық молда атамыз 1938 жылы 18 шілде күні 49 жасында «халық жауы» деген жаламен ұсталып, осы жылдың 19 тамызда ату жазасына бұйырылыпты.
