Алакөл даласына дәнді және майлы дақылдар, мал азығы, қант қызылшасы, бақша өнімдері мен көкөніс себіледі. Бүгінде тұқымдар зертханалық тексеруден өтіп, керекті тыңайтқыштар дайындалған. Жұмысты нәтижелі аяқтау үшін 882 дана ауыл шаруашылығы тракторы, 404 дана соқа, 189 дана дәнсепкіш, 130 дана қопсытқыш, 372 дана жер тырмасы техникалық тексеруден өтіп, науқандық жұмысқа кірісіп кетті. Көктемгі дала жұмысына керекті жанар-жағармай қоры жеткілікті. Алдағы уақытта 52 246 гектар жер жыртылып, 13 500 гектар ылғал жабылады, ал 19 384 гектар жерді тырмалау жұмысы жүргізілмек.
Көктемгі дала жұмысына алакөлдік шаруа қожалықтары қызу кірісті. Оны Көлбай ауылындағы «Самат Агро» жеке шаруашылығына барғанда байқадық.
«Жеке шаруашылықтың құрылғанына 5 жыл болса да, мемлекеттік қолдау мен жұмысты жүйелі жүргізудің нәтижесінде тамыр жайып келеміз. 1000 гектар жеріміз бар. Осыған дейін арпа, бидай, күнбағыс, соя, жүгері егумен айналысып келгенбіз, өткен жылдан бастап қант қызылшасын егуді қолға алдық. Былтыр 20 гектар жерге қант қызылшасын сеуіп, гектарынан 400 центнерден өнім жинадық. Биыл 120 гектарға қант қызылшасын себуді жоспарлап, іске кірісіп кеттік. Қолымызда 5 трактор, 2 комбайн, «КамАЗ» көлігіміз, дән сепкіш бар. Биыл лизингпен 500 млн теңгеге қант қызылшасын себетін және қазатын, жер жыртатын бірнеше техника алдық. Көктемгі дала жұмыстарына 20-дан астам адам жұмылдырдық. Ал жаздыкүнгі және күзгі жиын-терін кезінде жұмысшылар саны арта түседі», дейді «Самат агро» жеке шаруашылығының жетекшісі Самат Мұқанов.
Аталған шаруашылық Көлбай ауылының өзінде 1000 гектарға жуық жерге арпа, бидай сепсе, Сарқан, Алакөл, Ақсу аудандарынан жерді жалға алып, жылына 3 мың гектардай жерді игереді. Сонымен қатар 700 тұяқ қой, 300 бас сиыр, 150 бас жылқы өсіріп жатыр.
Шаруашылықтың жұмыс орнындағы қуатты тракторлар мен жаңадан алынған техниканы дайындықтан өткізіп жатқан дәнекерлеуші, механик, жүргізуші-тракторшылардың тәжірибесіне көңіл толады. Ауыл шаруашылығына жауапты мамандар жеткілікті. Сол қатарда шаруа қожалығының агрономы Саят Қамзановты сөзге тартып едік.
«Халқымызда «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» деген сөз бар. Осы жұмысты Саят бастап, біз білгенімізбен көмектесіп келеміз. Егіс дақылдары болсын, қант қызылшасы болсын, оны ғылыми жолмен егіп, үнемі баптап отырғанда ғана мол өнім алуға болады. Өткен жылы қант қызылшасынан гектарына 400 центнерден өнім алдық. Жалпы, өнімділік көңілдегідей болды. Бірақ былтырғы тәжірибені жинақтай келе қант қызылшасының тұқымын жақсарту керектігін түсіндік. Көлбайда су жеткілікті. Биыл Германияның «Каредония КВС» тұқымын арнайы алдырдық. Тыңайтқышымен қоса есептегенде бір гектарға 365 мың теңгенің тұқымы кетеді. Есесіне өнімді мол береді және күздің қара суығына ұрындырмай жинап алуға қолайлы. Күзде қант қызылшасының гектарынан 650-700 центнерден өнім аламыз деген ойдамын», дейді С.Қамзанов.
Көлбайда шаруашылықты өркендетумен қатар ауылдың түрлі түйткілді мәселесін шешуге қаржылық және моральдық тұрғыда ықпал ететін азаматтардың қатары өсіп отыр.
«Ауыл жыл сайын өркендеп келеді. Әсіресе Талдықорған-Үшарал автожолының салынуы тұрғындардың тіршілігіне тыныс берді. Азаматтардың ұмтылысы жаңа леп әкелді десек болады. Ауылдың инфрақұрылымын нығайту мақсатында біз де аянып қалмай еңбек етудеміз. Көшелерге толық асфальт төселіп, аулалар реттелді. Алдағы уақытта Мәдениет үйі және аурухана салынады. Ауылды көркейтуге бағытталған өзге де жоспарларымыз рет-ретімен орындала бермек», дейді Көлбай ауылының әкімі Ержан Шәкерұлы.
Осы тұста айта кетейік, талдықорғандық шаруа қожалықтары да бірі қант қызылшасы егістігінің көлемін бірден екі есе ұлғайтуда. Мұндай мүмкіндікке шаруашылық заманауи ауыл шаруашылығы техникасы мен сапалы тұқымдарды қолдану, сол сияқты агротехнологияларды сақтау арқылы қол жеткізіп отыр. Қант қызылшасын себу барысымен облыс әкімі Бейбіт Исабаев шаруалардың еңбегіне оң баға берді.
«Самай» ШҚ басшысы Еркінбек Сіләмовтің айтуынша, биыл шаруашылықтың 40 гектардан астам жеріне қант қызылшасы себілуде. «Біздің жеріміз тасты. Сондықтан техникасыз ештеңе жасай алмаймыз. Топырақты арнайы өңдемесе, ештеңе өспейді. Алдымен тас жинайтын техниканы жібереміз, бір жүріп өткенде ол шамамен 2 тонна тас жинай алады. Содан кейін біз топырақты қопсытатын, арамшөптердің тамырларын алып тастайтын компакторды қолданамыз. Ол топырақты жұмсартады. Осыдан кейін ғана тұқым сепкіш жүреді. Біз «Conviso Smart» брендінің тұқымын екінші жыл қолданамыз. Шығымы, өнімділігі өте жақсы. Өткен жылы қант қызылшасын 20 га ексек, биыл 40 га астам егуді жоспарлап отырмыз. Әр гектарынан 450 центнерден алып, Көксу қант зауытына 900 тонна өңдеуге тапсырдық. Биыл кем дегенде 2 мың тонна өнім аламыз деп жоспарлап отырмыз», дейді Е.Сіләмов.
Фермердің айтуынша, шаруашылықта 15 трактор және басқа да ауыл шаруашылығы техникаларының заманауи түрлері бар. Қолда бар техника жеткілікті, бірақ оны да үнемі жаңартып отыру қажет, олай болмаса жоғары өнімділікке қол жеткізу мүмкін емес дейді шаруашылық жетекшісі. Сонымен қатар фермер ауыспалы егіс қағидаты қатаң сақталатынын атап өтті. Шаруашылық биылғы жылы қант қызылшасынан басқа 100 гектарға дәнді дақыл, 300 гектарға соя, 60 гектарға жүгері, 50 гектарға көпжылдық шөп екпекші. Сондай-ақ өсімдік шаруашылығымен қатар «Самай» ШҚ ірі қара мен жылқы өсіреді. Ауыл шаруашылығы кәсіпорнында 25 адам жұмыс істейді.
Фермерлермен әңгімелескен Бейбіт Исабаев қант қызылшасының отандық тұқымын пайдаланудың перспективалары жайлы мәселені олармен бірге талқылап, қызықтырған сұрақтарына жауап берді.
Облыс әкімі баспасөз қызметінің мәліметінше, Жетісуда ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алқабы 7 мың гектарға ұлғайтылып, 524,8 мың гектар болмақ. Бұл ретте егісті әртараптандыру аясында басым дақылдар алқабы, оның ішінде қант қызылшасы, майлы және жемшөптік дақылдар жалпы 18,1 мың гектарға ұлғаяды. Өңірде қант қызылшасы биыл 11,5 мың гектарға себіледі.
Жетісу облысы
