Суретті түсірген – Валерий БУГАЕВ
Ертіс-Баян өңіріндегі үш қалада – Павлодар, Екібастұз, Ақсуда жылу желілері мейлінше тозып тұр. Қазына қаражаты есебінен жыл сайын там-тұмдап жөндеу жүргізілгенімен, жеке фирмалар мен тұлғалар жүйенің жағдайына аса алаңдамайды. Тозудың жыл сайын ұлғаюына бұл да үлкен себепкер. Кейінгі үш жылда Павлодар қаласындағы кең ауқымды жаңарту жұмысына қарамастан, мұндағы тозу көрсеткіші небәрі 7%-ға ғана жақсарған (2022 жылы – 89%). Аймақтағы жылумен жабдықтау желілерінің ұзындығы 1438 километрді құраса, басым бөлігі Павлодар қаласына тиесілі – 828,1 км.
Өңірлік энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының мәліметіне сүйенсек, ең күрделі мәселе Екібастұз қаласында, жылумен жабдықтау желілерінің жалпы тозуы – 79,7%. Павлодар қаласында бұл көрсеткіш 81,8% болса, Ақсуда 54,5%-ды құрап отыр. Cу жеткізетін құбырлардың тозуы – 47,1%. Бұл ретте жаңартуды ең көп қажет ететіні – облыс орталығы, мұндағы су құбырларының 70,2%-ы көнерген.
– Биыл жалпы ұзындығы 30 км жылумен жабдықтау желілерін қайта жаңарту, салу бойынша 8 жобаға жобалау-сметалық құжаттама, оның ішінде Павлодар қаласы бойынша 15,1 млрд теңге сомасына жылумен жабдықтау желілерін (12 км) салу, қайта жаңарту бойынша 3 жоба, Екібастұз бойынша 11,3 млрд теңгеге 3 жоба (5,5 км), Ақсу бойынша 5,5 млрд теңге сомасына 2 жоба (12,5 км) әзірленген. Сондай-ақ сумен жабдықтау бойынша 4,5 млрд теңге сомасына 2,4 км желіні қайта жаңартуға қатысты 5 жобаға жобалау-сметалық құжаттама дайын, – дейді өңірлік энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының басшысы Ержан Иманзайыпов.
Еске сала кетелік, 2022 жылдың соңында Арқада сақылдаған сары аяз табандап тұрып алып, 27 қараша күні Екібастұз ЖЭО-да үлкен апат болды. Қала тұрғындары жылусыз қалды. Қысты көмірлі қаланың жұрты пәтерлерінде бүрсең қағып өткізді. Кейінгі екі жылда қазынадан миллиардтап қаражат бөлініп, қаусап тұрған жылу желілері жөнделді, жергілікті ЖЭО-ның жабдықтары жаңарды. Былтыр жыл ортасында олигархтар Клебанов пен Кан Екібастұз жылу орталығын қала билігіне өткізді. Жалпы, құны 3,7 млрд теңге тұратын мүліктерді Екібастұз қаласы әкімдігі өз балансына қабылдап алғанымен, кейін орталықты «Самұрық-Энергоға» сенімгерлік басқаруға берді. Акционерлік қоғам стансаны «Energy Solution Center» ЖШС еншілес компаниясы арқылы басқарып отыр. Биылғы қыс Екібастұз қаласының тұрғындары үшін алаңсыз өтіп жатыр.
Өкінішке қарай, 50 мыңнан астам адам тұратын Ақсу қаласындағы жылу-энергия орталығы жиі сыр беріп тұр. Жергілікті ферроқорытпа зауытының аумағында орналасқан ескі орталықтың желілік сорғылары 2024 жылғы желтоқсан айында екі мәрте тоқтап қалды. 2019 жылы жаңадан салынып, әлі күнге қаңтарылып тұрған жаңа қазандықтың қашан іске қосылары әзірге белгісіз. Кейінгі жылдары Ақсуда жаңадан тұрғын үйлер мен әлеуметтік нысандар көптеп салынып жатқаны себепті, жылу тапшылығы айқын сезіле бастады. Ескі қазандықтың қуаты шаһарды жылытуға әрең жетіп отыр. Алдағы сәуір айында жаңа қазандықта сынақ жұмыстары жүргізіледі. Егер барлығы сәтті шықса, комиссия нысанды қабылдауы ықтимал. Бірақ бұл жерде тағы бір кілтипанның басы қылтиып тұр. Жаңа қазандықтан шығатын жылудың бағасы үш есеге жуық қымбаттап кетуі мүмкін.
– Ақсу қаласын жылытуға арналған жаңа қазандықтың құрылысында әу баста инженерлік қателік кеткенін бұған дейін де айтқанбыз. Қазандықтан шығатын жылудың температурасы 110 градус, қысымы шаршы сантиметріне 9,5 кг болуы керек. Алғашқы сынақтарда бұл норманы бағындыру қиынға түсіп, кемшіліктерді жою ұзаққа созылды. Ендігі жерде одан шығатын жылудың тым қымбатқа түсетіні белгілі болып отыр. Егер биыл қазандық іске қосылар болса, қаладағы жылу тарифі бірден 2,5 есе өсіп шыға келетін еді. Бұл жағдайды болдырмас үшін бюджеттік мекемелерге арналған тарифті 5 есе, жеке тұтынушыларға 20% арттыруды ұсынып отырмыз. Тек осылайша ғана қала тұрғындарына ауыртпалық түсірмейміз, – дейді өңір басшысы Асайын Байханов.
Облыс әкімдігінің дерегінше, қазіргі қарқынмен барлық жылу құбырларын жаңалап шығуға 17 жылдай уақыт кетеді. Жылу жүйесінің мамандары қаражатты көбірек бөліп, жаңартылатын құбырлардың санын еселеп арттыру керек дейді. Әйтпесе желілерді тозу көрсеткішін реттеу қол жетпес армандай болып қала бермекші.
Павлодар облысы
