Суретті түсірген – Қасиет Мұхтаров
Сайын Мұратбеков, Қалихан Ысқақ, Рамазан Тоқтаров, Қабдеш Жұмаділов, Әкім Тарази – заманында «бес тапал» аталған қазақ әдебиетінің ірі өкілдері. Ертіс бойында туып-өскен Рамазан Тоқтаровтың қаламынан «Бақыт», «Ертіс мұхитқа құяды», «Тұлпардың сыны», «Жердің үлгісі», «Ғасыр наны», «Сусамыр», «Таңбалы жарғақтың құпиясы», «Жендет», «Бақытты құлдықтың ақыры», «Абайдың жұмбағы» секілді романдар туған. «Абайдың жұмбағы» үшін Мемлекеттік сыйлыққа ие болды. Оқырманға кесек дүниелер ұсынған жазушының туғанына биыл 90 жыл толды.
Қазақтың қабырғалы жазушысының құрметіне орай Бұқар жырау атындағы әдебиет және өнер музейінің ұйымдастыруымен «Ертіс перзенті» атты әдеби-танымдық конференция өтті. Игі іс-шараға жергілікті әдебиетші ғалымдар, қаламгердің қарындасы Жаңыл Тоқтарова мен оның күйеуі Қаһарман Зағыт, өзге де туыстары қатысып, қазақ әдебиетінде үркердей жарқ еткен әйгілі жерлесіміз туралы естеліктер айтты.
«Рамазан Тоқтаров шет тілін білгендіктен, шетел әдебиетін сол кездегі ақын-жазушылардан ертерек меңгеріп, шетелдік мәдениетті кеңінен сезіне алғанын мойындау керек. Өңірлік «Қызыл ту» газетінде еңбек ете жүріп, Алматыға барып «Лениншіл жасқа» жұмысқа тұрды. Сол уақыттан бастап оның әдеби ортаға танылуы, қазақ әдебиетіне кесек дүниелер қоса бастағаны аңғарылады. Шығармалары жаңашылдық сипатымен ерекшеленіп тұратын. «Абайдың жұмбағын» жазуға үлкен дайындықпен келді. Бұл шығарманы жазуда үлкен мəн бар. Кітапты оқи отырып, «Абай жолында» жазылмай қалған кейбір дүниелерді байқадық» дейді филология ғылымдарының докторы, профессор Сейфитден Сүтжанов.
Рамазанның әкесі Айып үш ағайынды, ағасы Шұғайып пен інісі – Төлеш. Әкесі Айып дүниеден озған соң туыстары анасын әмеңгерлік жолмен Төлешке қосады. Сөйтіп, Рамазан Төлештің отбасына келеді. Төлештен туған Жаңылды ерекше жақсы көріп, өле-өлгенше сыйласқан.
«Рамазан мен Жаңыл екеуінің аналары бір ғой. Ал Жаңыл отбасында қыздан жалғыз бола-тұғын. Қарындасын ерекше жақсы көрді. Мінезі жібектей, қарапайым, үлкенмен де, кішімен де тіл табысып кететін абзал жан болды. Өкінішке қарай, тағдыр арамыздан ерте алып кететінін кім білген», дейді еңбек ардагері, жазушының күйеу баласы Қаһарман Зағыт.
Жаңыл Тоқтарова ағасының бауырмалдығын есіне алды. Айтуынша, «Абайдың жұмбағын» сонау 50-жылдары ойға алған қаламгер ұзақ жыл ұлы ақын туралы деректерді іздеумен өткен.
«Ата-анамның тұрмысы тәуір болды. Рамазан ағам қалаға келген сайын біздің үйге қона жатады. Ата-анамның өзі Рамазан аға ас алмай табаққа қол созбайтын. Кішкентай кезімнен тағы бір есте қалғаны – Павлодарда Абай атындағы қазақ мектебінде білім алды. Адамдармен қарым-қатынасқа ерекше мән беретін, сыйластыққа берік еді. Әлі күнге «Абайдың жұмбағын» толықтай шеше алмай кеткендей көрініп тұрады», деп толғанды қарындасы.
Конференцияда бүкіл саналы ғұмырын қазақ әдебиетіне, әсіресе, проза жанрының дамуына арнаған жазушы Рамазан Айыпұлының шығармашылығына байланысты түрлі тақырыпта баяндамалар жасалды. Бұқар жырау атындағы әдебиет және өнер музейі мен С.Торайғыров атындағы облыстық кітапхана жазушының жеке заттары мен кітаптарынан арнайы көрме-экспозициясын ұсынды.
Павлодар облысы
