Кезіндегі сиқы қашқан ауылдың келбеті жүрегіне шоқ боп түсіп, жанын жегідей жегені де анық. Қай уақытта болсын, ауылдан, ағайынның ортасынан алыстамаған қайраткер ақынды жұрты «Ерке ақын» деп еркелетті, алақанға салып аялады.
«Көндіге алмай қиындыққа тап келген,
Көп адамдар көшіп жатыр Ақкөлден.
Туған жерден таба алмаған бақытты,
Жазғандар-ай, тапса жақсы-ау жат жерден.
Кешегінің бәрін басып қақ белден,
Кете берсе не қалады текті елден?
Құтылардай құрығынан заманның,
Көп адамдар көшіп жатыр Ақкөлден.
Бала көшсе, тастап туған үй-елін,
Ана көшсе саудыратып сүйегін.
Кәрі көшсе, бәрі көшсе біртіндеп,
Сонда мынау сорлы жұртқа ие кім?», деп келетін ақын жырынан өзекті оттай шарпыған өкініштің табы байқалады.
Иә, тұтас Талас жұртының мақтанышына айналған Ақкөл қайбір жылдары аудан орталығы атанып, кейіннен ірілендіруге байланысты тәжінен айырылды. Аудан орталығы мәртебесі Қаратауға ойысқанда расында да көп адамдар Ақкөлден қотарыла көшкен еді. Басынан бақ тайған Ақкөлдің сол жылдардағы соры Нарша Қашағанның жанына батқаны анық. Өйткені ол Ақкөлін айрықша жақсы көретін.
Расында, Нарша ақынның жинақтары ел қолынан түскен емес. Оның өлеңдері туралы сөз қозғала қалса, «Ауыл – ауыспайтын Астана немесе қалалық қазақтарға хат» деген шығармасы бірден ойға оралатыны ақиқат. Осы жыр Нәкеңнің төлқұжаты секілді еді.
«Заңдылық деп қарайтұғын азапқа әр,
Көңілі кірсіз, секілді бейне таза, ақ қар.
Ауыл деген аруы көп Ананы,
Аялаңдар, қаладағы қазақтар.
Жетілсін деп қала деген жас бала,
Аузына оның барын, нәрін тосты ана.
Алматыны алмастырар Ақмола,
Ауыл ғана ауыспайтын астана.
Қайран ауыл, қалың қазақ алған нәр,
Қайырымға қарашы енді болған зар.
Ұлтымыздың ұлы анасы ауылдың,
Жанына жара, көңіліне қаяу салмаңдар.
Ей, елде туып, қалада тұрып қалғандар», деген ақын шумақтарын оқығанда жаныңды әлдебір тұстан лаулаған от қарып алғандай болады.
Шынтуайтында, Нәкеңнің жүріс-тұрысы елден бөлек еді. Кірпияз қаламгер айналасына маңғаздана қарайтын. Өзі айналасына қалай еркелесе, інілерін де дәл солай еркелете білетін. Өн бойында ықылым замандағы серілердің де сарқыты бардай көрінетін. Өзін қанша биік ұстағанымен, көзіндегі мұңды жасыра алмайтын-ды. Ауылда тұрса да, ауылын сағына беретіні бірден аңғарылатын. Өйткені қалаға келсе, туған жеріне асыға беретін. Содан да болса керек, ауыл адамдарының автопортретіне өлең тілінде жан бітірді.
«Елде тудым, елде есейдім, ержеттім,
Кісіліктің мектебінен елде өттім.
Елде жүрсе болады екен ерде екпін.
Есік жақта қалмай еркін төрге өттім.
Елден менің ештеңем жоқ жасырын,
Еркелігім, қателігім, бар сырым.
Елден келдім өлеңге де – естіңдер,
Ел деп соққан жүрегімнің тарсылын», деген өлеңін ақын жиі оқитын. Сол арқылы бізге де «ауылдан алыстамаңдар» деп ескертіп тұрғандай болушы еді.
Ел арасында «Нарша айтты» деген әңгіме аз емес. Ағайынның ортасынан алыстамай барақат ғұмыр кешкен ақынға жергілікті билік те, ауыл жұрты да құрметті аямады. «Біздің Нәкең» деп төбесіне көтерді. Ол кісінің аудандық музей директоры қызметіне кірісуінің өзі әзілмен астасып жатыр. Қызметке орналасу жөніндегі өтінішінің өзін өлеңмен өрген ғой. Осының өзі Нәкеңнің болмысының бөлектігін айғақтай түссе керек.
«Өтініш жазды еріңіз,
Тағы да сынап көріңіз.
Түбі баратын жеріміз,
Музейді маған беріңіз.
Өтініш жазды еріңіз,
Наршаға тағы сеніңіз.
Сізге де орын қамдаймын,
Музейді маған беріңіз», деп өтініш жазғанын мәдениет саласын ұзақ жыл басқарған аяулы азамат Әлібек Әмзеұлы да езу тартып айтып отырушы еді. Қазір екеуі де арамызда жоқ.
Алатау мен Қаратауға ортақ ақынның дүниеден өткеніне де біраз жылдың жүзі болды. Тау біткеннің биігін ақ қар басқанда табиғат құбылысы Нәкеңнің кіршіксіз таза көңіліндей көрінеді. Адамдарға деген кіршіксіз таза көңілді Нарша ақынның сөзінен де, көзінен де байқаушы едік. Кейде қарт Қаратау күңірене ме дейсің... Өйткені елді жырымен емдейтін Нарша жоқ. Бірақ жыры ел аузында қалды. Қаратаудан келген кез келген адам Нәкеңнің жырын оқып береді. Ауылға аңсары ауған ақынның бақыты да сол шығар...
Жамбыл облысы
