Іздеу нәтижесін ЖИ қалай шешеді?
Биылғы жылдың алғашқы жартысында «Google» елімізде «AI Overview» қызметін іске қосты. Бұл — беделді дереккөздер негізінде жасанды интеллект құрастыратын автоматты жауаптар. Олар іздеу нәтижелерінің ең жоғары бөлігінде орналасып, дәстүрлі сілтемелер тізімін жиі алмастырады.
«Ahrefs» зерттеуіне сәйкес, «AI Overview» пайда болғаннан кейін сайттарға өту саны ортаесеппен 34,5%-ға төмендеген. Себебі пайдаланушылар іздеген жауапты бірден алған соң, сілтемелерді ашып әуре болмайды. Тіпті іздеу жүйесіндегі жоғары орындардың өзі енді трафикке кепілдік бере алмайды. Бұл бизнес үшін органикалық келушілердің тікелей азаюын білдіреді.
«ZipTie» жүргізген қосымша зерттеу де осыны растайды: егер сайт «Google»-дың дәстүрлі нәтижелерінде бірінші орында тұрса, ол тек 25%-ы жағдайда ғана «AI Overview» дереккөзіне айналады. Орын неғұрлым жоғары болса, таңдалу ықтималдығы соғұрлым артқанымен, рейтингтің өзі енді абсолютті кепілдік емес.
Сонымен қатар аудиторияның әрекеті өзгеріп келеді. Адамдар жауаптарды браузерден емес, «ChatGPT», «Perplexity», «Gemini» сияқты ЖИ-сервистерден алатын болды. Биылғы сәуір айында «ChatGPT» сайты әлемдегі ең көп кіретін ресурстардың ТОП-10 қатарына еніп, дәстүрлі медиа және іздеу платформаларынан басым түсті.
Қазақстан да бұл үрдістен қалыс қалған жоқ. «Netpeak Kazakhstan» деректеріне сәйкес, 2025 жылдың алғашқы үш айында «ChatGPT» елдегі «Apple» қолданушылары арасында ең көп жүктелген мобильді қосымшаға айналды. Көптеген адам «Google»-ға кірмес бұрын, ЖИ-ға жүгінеді — бұл тұтынушының шешім қабылдау жолын түбегейлі өзгертіп жатыр.
Бизнес үшін бұл нені білдіреді?
Жасанды интеллект тек кілт сөздерге ғана емес, сонымен қатар деректердің құрылымы мен сенімділігіне, пайдаланушы әрекетіне, өзара байланыс тарихы мен контекстіне сүйенеді. Бизнестің іздеу нәтижелеріндегі орнын сақтауы үшін осы факторларды ескеріп, контентті генеративті жүйелердің алгоритмдеріне бейімдеу қажет. Бұл классикалық SEO-ны жоққа шығармайды, бірақ оны жаңа деңгейге көтеруді талап етеді.
Осы бейімделудің бір тиімді тәсілі — GEO (Generative Engine Optimization), яғни генеративті алгоритмдерге оңтайландыру. Бұл әдістің мәні — сайтты ЖИ сенетін сенімді дереккөз ретінде қалыптастыру. Қазақстанда бұл тәсіл қазірдің өзінде қолданылып жүр. Алдымен пайдаланушы әрекеттері мен сұраныс түрлері талданып, содан кейін деректер құрылымдалады. Алгоритм оны дайын жауап ретінде пайдалана алатындай етіп контент дайындалады. Мұндай әдісті қолданған компаниялардың алғашқы аптаның өзінде-ақ ЖИ жауаптарына шыққан мысалдары бар. Бұл жаңа форматқа бейімделу онлайн-көрінімділікті сақтап қалуға мүмкіндік беретінін дәлелдейді.
Көптеген сарапшы алдағы жылдары дәстүрлі іздеу жүйелерінен келетін трафиктің көлемі азая береді деп есептейді. Сондықтан бұған дайындық тек техникалық емес, стратегиялық қадам болуға тиіс. Кім тез бейімделсе, сол тұтынушы назарында қалады.
Бауыржан ТОҚТАҒАЗЫ,
маркетинг саласының сарапшысы, «Netpeak Kazakhstan» агенттігінің бас директоры
