Естеріңізге сала кетейік, шілде айының соңында сарапшылар теңге тым шапшаң арзандағанын, сондықтан Ұлттық банкті валюталық интервенцияға шақырып, айырбастағыштарда «жасыл» баға 537-540 теңге болғанымен, Ұлттық банк дүрбелеңді бір доллар үшін 550 теңге бағамымен ғана өшірген болатын.
Егер Ұлттық банк араласпаса, бағам не болар еді деген сұрақтың жауабы әлі күнге дейін нақтыланған жоқ.
Ұлттық банк Тимур Сүлейменов мәселенің бір мезгілде күрделі әрі қарапайым, бірақ жалпы алғанда - дұрыс емес екенін ашып айтып отыр. Ұлттық банк валюта бағамының нақты деңгейін таргеттемейді. Басқаша айтқанда, реттеуші бағамды белгілі бір деңгейде ұстап тұру міндетін көздемейді, бірақ нарыққа іргелі немесе нарықтық емес, алыпсатарлық факторлар әсер еткен жағдайда әрекет етуге міндетті. Теңге 10 пайызға құнсызданса, тауар бағасы 3 пайызға өседі. Егер логикаға салатын болсақ, өзіміз өндіретін отандық тауарлар қымбаттамауы керек. Отандық өндірушілердің біразы шикізатты шет елден алып келеді. Сол үшін олар бағаны өсіреді.
Ұлттық банк базалық мөлшерлемені төмендету мүмкіндігінен айырылып қалды
Экономиканың өсуі мен инфляцияның баяулауы жыл басында босаңсуға үміт артуға мүмкіндік берді. Енді импорттың қымбаттауынан туындаған инфляциялық тәуекелдер қайтадан үстемдік алады.
"Біз курстың қандай да бір деңгейін таргеттеген жоқпыз, ешқандай жағдайда біз оны жасамаймыз. Қайталап айтамын, бағам факторлардың үш түрімен анықталады. Нарықтық - сұраныс пен ұсыныс, оның ішінде маусымдық, ірі жобалар, импорт. Және алыпсатарлық - біреу жай ғана ақша тапқысы келсе, немесе нарық толқып, өзін тиімсіз ұстай бастаса ", - деп түсіндірді Сүлейменов.
Спекуляциялық сипаты болды
Сүлейменов Ұлттық банк іргелі және нарықтық факторларға ықпал ете алмайтынын, бірақ алыпсатарлыққа ден қоюға міндетті екенін атап өтті. Дәл осы жағдай орын алды: реттеуші бірқатар мәмілелер «дүрбелең» сипатына ие бола бастағанын байқады. Мұндай жағдайда валюталық интервенция туралы шешім қабылданды - «бағамды қорғау» үшін емес, жағдайды тұрақтандыру үшін.
"Барлық сатушылар нарықтан кетіп, ал бәрі тек сатып алғысы келсе, бағам дүрлікпе және дүрлікпе көңіл-күйдің әсерінен қалыптасуы мүмкін. Бұның болмауы үшін, нарық біз сатуға дайын екенімізді түсінуі үшін. Жақсы, сатушылар кетті, ал сатып алушылар қалды - адамдар валюталық келісімшарттарды, импорттық шарттарды жабуы керек. Біз сатушылар жоқ болса, жақсы деп айттық - біз бұл бағамды барабар деп есептейміз және резервтен сізге долларды сатуға дайынбыз ", - деді ол.
Сүлейменов бұл шешім «айықтырғыш әсер әкелгенін» және болашақта нарықтың өзі түзетілгенін айтты.
Жалпы әлемде валюталық интервенция жиі жүргізіледі, Мысалы, Швейцария Ұлттық банкі еуроға қатысты бағамды 1: 2-ден төмен емес ұстап тұру үшін өз валютасын өте ұзақ ұстап тұрды. Ұлттық банк, бұл ретте интервенциялық саясатқа қатысты ішкі ойынан хабар беретін картаны ашқан жоқ.
Егер реттеуші валюта нарығындағы өзгерістерді болжап отырса, реттеушінің әрекетін ақтауға болады.Ұлттық банк пен үкімет теңгенің әлсіреуіне мүдделі болуы мүмкін. Ресми деректер бойынша, Қазақстан экономикасындағы ақша көлемі 18% -ға өсті. Тауар массасы бұрынғысынша қалады, ал ақша массасы өсуде.
Несие бойынша шекті мөлшерлеменің төмендеуі ұлттық валютаға қысымды төмендетуге және девальвация қарқынын қысқартуға көмектесті.
Қазір халықтың банк алдындағы қарызы қазір 17 трлн теңгеден асты. Бұл ең жоғары пайызбен берілген қарыз
Сондықтан, кейбір сарапшылардың пікірінше, , Ұлттық банк - Ұлттық қордың активтерін басқаратын орган ретінде - теңгені әлсіз ұстау шынымен де тиімді. Алайда, қарама-қайшы пікір де бар. Қаржы сарапшысы Андрей Чеботарев Ұлттық банк теңгені арнайы «жабуға» мүдделі емес. Және реттеушіге әлсіз ұлттық валюта тиімді деген болжам конспирология бөліміне жататынын айтады. Арзан доллар үкіметке тиімді болғанмен, Ұлттық банкке тиімді емес. Үкіметте доллардың құнын түсіретін құрал жоқ. Тіпті мұны Ұлттық банктің өзі де қолмен жасай алмайды. .
Теңгенің қазіргі өлшемі валютамыздың нарықтық жағдайынан хабар беріп тұр. Экономика өсіп жатыр. Экономика өскен кезде капитал үшін айналым қаражатына сұраныс артады. Айналым қаражаты - бұл жаңа құрал-жабдықтарға салынатын қаржы. Ал мұның бәрі валютаға сатып алынады. Сондықтан өсіп келе жатқан экономикада валютаға деген сұраныс әрдайым артады.
Сарапшының айтуынша, Үкімет пенҰлттық банкке қай жерде әлсіреп жатқанымызды нақтылап, соған күш салуға басымдық беру керек...
