Суретті түсірген – автор
Өскемен қаласының қақ төріндегі алпауыт өндіріс ошағында ұзын саны 335 адам жұмыс істейді. Кәсіби мамандар ай сайын орта есеппен 60 тонна өнім шығарады. Әсіресе оның ішінде бақтақ балығына шетелдік тұтынушылардан сұраныс жоғары. Иә, сапалы тауар сөрелерде сүрленіп жатпайды.
Судан жаңа суырған балықты кәсіби мамандар турап, сұрыптап сан түрлі өнім шығарады. Қала тұрғындары үшін кәсіпорын іргесіндегі дүкенде арзан бағада балық, майға араласқан уылдырық сынды өнімдерін саудалайды. Құтысы сәнді бұл өнімдер дәмді де. Ал жасалуы оңай еместей көрінді. Сан түрлі сұрыптаудан, он түрлі өңдеуден өтеді.
– Біздің өндіріс 2004 жылы құрылған. Алғашында балық өнімдерін тұтынатындар аз болды. Десе де, Өскеменде өз сауда желімізді дамытып, жақын аймақтарға шыға алдық. Қазір Павлодар облысында, Астанада және Алматыда филиалдарымыз бар. Өнімнің сапасына, санитарлық жағына қатты мән береміз. Сонымен қатар жұмыс орындарын ашу арқылы аймақтың дамуына үлес қосып отырмыз, – дейді «АС» Сауда-өндірістік бірлестігінің директоры Александр Суховерхов.
Десе де, сапа мен бағаны қадағалау өте қиын көрінеді. Себебі шикізаттың бағасы үнемі өсіп отырады. Ал кәсіпорын мүмкіндігінше шикізатты көп көлемде сатып алып, жеңілдіктер жасауға тырысады. Ол үшін өнімді күн сайынғы тұтыну қажеттілігіне қарай ғана жасалады. Шикізатты сақтау температурасы міндетті түрде бақыланып отырады. Суытқыш камераларда қызмет ететін үш маман сақтау жағдайын қадағалайды. Технологтер де температуралық тәртіпті бақылап, өнімнің дұрыс жағдайда сақталуын қамтамасыз етеді.
Мұздатқыш камерасындағы арнайы аппарат мұз түйіршіктерін дайындайды. Түйіршікті қабаттың астындағы бақтақ балығы толықтай қатпайды, тоңазыған күйде ғана жатады екен. Айта кетейік, кәсіпорын балықты ешқандай делдалсыз, тікелей өз шаруашылығынан аулайды. Жылына шамамен 120–130 тонна өнім осы кәсіпорында өңделеді. Тіпті азды-көпті форель де өсіріледі. Соның өзінде шикізат зертханалық тексерулерден өткізіледі. Байқағанымыздай, балықтың сыртқы түрі, иісі, микробиологиялық зерттеуден өтеді. Егер уылдырық болса, оны арнайы електен өткізеді. Содан кейін ішкі ағзалары алынып тасталады да құрсақ қуысы мұқият жуылады. Бұл өндірістегі алғашқы қадам. Содан кейін шикізат қажетіне қарай келесі цехқа жөнелтіледі.
Өзен жағалап өскен Ринат Байкенов балықтың бабын әбден меңгерген. Ол өндірісте 11 жылдан аса еңбек етеді. Әуелде кәсіпорында жүргізуші болған ол бүгінде балық тұздау цехында технолог қызметін атқарады. Таптырмас маман.
– Тазаланып келген балықтарды қол арбаға соған тізіп, температурасы -22 градустағы камераға кіргіземіз. Бір күн тұрып, әбден қатады. Ертесінде балықтың температурасы -20 градустан кем болмауы керек, – дейді технолог Ринат Байкенов.
Одан шыққан балықты жұқа мұз қабатымен қаптайды. Технологтің айтуынша, өнімдегі пайдалы қасиеттерін сақтаудың ең тиімді тәсілі осы.
Ат шаптырым аумақты алып жатқан кәсіпорында мұздату цехы секілді ыстау бөлмесі де бар. Ыстау үдерісі өнімге әдемі түс, хош иіс беріп қана қоймай, оның ұзақ сақталуына да мүмкіндік жасайды. Арнайы пештерде ағаш түтінімен ысталған балықтың дәмі өзгеше болады.
– Балықты ыстамас бұрын суға салып аламыз. Содан соң сорғытып, түтінге қоямыз. Бес-алты күн ысталған бұл балықтың дәмі таңдайдан кетпейді, – дейді цех қызметкері Зайра Күжкаева.
Өндірісте бес-алты жылдан бері істеп жүрген ол тапсырысқа байланысты күніне шамамен 1,5-2 тонна балықты ыстауға жібереді. Демек, балықтың ысталған түріне сұраныс көп. Қақталған, ысталған, мұздатылған балық түрлерінен бөлек уылдырықтары өңделіп, құтыға құйылады. Айтпақшы, уылдырықтың майы да бар. Бағалы өнімнің дайындалуы да ұзақ уақытты талап ететін көрінеді. Ал қаптау бөліміндегі конвейер үздіксіз айналып тұрады. Мұндағы жұмысшылар да сол қарқынға ілесіп, жүйелі, жылдам қимылдауға тиіс. Бірі балықты кесіп үлестірсе, екіншісі өлшеп дайындайды, үшіншісі қаптаманың дұрыстығын тексереді.
«АС» сауда-өндірістік бірлестігінің басты міндеті, тұтынушыға таза әрі сапалы өнім жеткізу. Жылдар бойы жинақталған тәжірибе мен жұмысшы мамандардың күнделікті еңбегінің арқасында сапасы да, саны да артып келеді.
Шығыс Қазақстан облысы
