Суреттерді түсірген – автор
Потанин атындағы тарихи-өлкетану музейінде таза күмістен жасалған бокка әшекейі сақталып тұр. Үлбіреп қана тұрған ежелгі бас киімді 1959 жылы отандық археологі Фирая Арсланованың экспедициясы қазіргі Павлодар облысы Ақтоғай ауданының аумағындағы қазба жұмысы кезінде тауыпты. Экспедиция шамамен XIII-XIV ғасырларға тән обадан ақсүйек әйелдің жерленген орнын анықтайды. Зерттей келе таза күмістен жасалған бокка әшекейін, айна және ат әбзелдерін қазып шығарады.
– Мұндай шошақ пішінді бас киімдер сонау бағзы замандардан-ақ сәнді болған. Оны әсіресе, Ертіс пен Обь өзендері аралығындағы жерлеу ескерткіштерінен, Моңғолия жерлерінен табылған алтын қапсырма әшекейлерден көруге болады. Әшекей бас киім өрілген бұрымды жоғары көтерген немесе басқа да әдіспен бас киімге байлаған. Сол арқылы адам бейнесін еңселі етіп көрсеткен. Жалпы, мұндай бокканың негізін киізден тігіп, сыртына осындай тұтас күміс кигізген. Орта ғасырларға тән обалардан табылған бұл бас киімнің ең әуелі жергілікті зергерлік дәстүрге сай жасалғаны байқалады. Зерттеу нәтижесі көрсеткендей, бокка иесі қимақ-қыпшақ тайпа бірлестіктерінің нәсілінен шыққан әйел адам болған, дейді өңірлік Потанин атындағы тарихи-өлкетану музейі өлке тарихын ғылыми қамтамасыз ету бөлімінің басшысы Гүлжанат Әлиева.
Ғалымдардың сөзінше, бокка кезінде әртүрлі материалдан жасалыпты. Кей жағдайда қайыңның қабығын да пайдаланған. Бас киімнің шеттерін әртүрлі тастармен зерлеп, әсемдеген.
Атап өтерлігі, Ақтоғай жеріндегі ежелгі обадан табылған күміс айна да ерекше үлгіде жасалған. Айнаның сырт жағында 12 аңның бейнесі бар. Г.Әлиева бұл жыл санауымыздағы он екі мүшелді білдіруі мүмкін дейді.
Павлодар облысы
