Фото: Ашық дереккөз
Осы жазда доллар мен теңге дәлізі көз алдымызда қырық рет құбылды: 500 теңгелік қызыл сызықтан еркін аттап, 510 теңгеге дейін барды, сосын 550 теңгеден де асып кеткен кездерін көрдік. Ең соңында, Ұлттық банк интервенция жасамаймыз деген ниетінен қайтты, доллардың бетін бері қарай бұрды.
Теңгенің қазіргі бағамы экспорт үшін жайлы болғанмен, біз үшін аса жайлы болмай тұр. Мұнай мен металдар құнының өсуі экспортты қолдайды, ал америкалық реттеушінің сақтық ұстанымы доллардың шамадан тыс өсуін тежейді. Кеше Ұлттық банк төрағасы Т. Сүлейменов мерзімді экономикалық өсімді қамтамасыз ету үшін қаржы нарығын кешенді түрде реформалауға дайындалып жатқанын хабарлады.
Оның айтуынша, банк секторының негізгі капиталы нақты экономикаға бағытталуы тиіс. Қазіргі таңда банктердің өтімділігі көбінесе тұтынушылық несие мен Ұлттық банктің қысқа мерзімді құралдарына жұмсалып отыр. Жаңа реформалар осы үрдісті өзгертіп, қаражатты кәсіпкерлік жобаларға тартуға ынталандырады. Жаңа Бюджет кодексі аясында салықтық жеңілдіктер қарастырылып, корпоративтік несиелендіруді кеңейту көзделіп отыр. Бұл шаралар ақша-кредит және пруденциялық реттеумен бірге бизнес үшін тартымды қаржылық орта қалыптастырмақ. «Біз еліміздің макроэкономикалық тұрақтылығы мен дамуын қамтамасыз ету үшін Мемлекет басшысының реформаларын жүйелі түрде іске асырамыз. Ұлттық банк ұзақ мерзімді, сапалы және инклюзивті экономикалық өсуге, азаматтардың әл-ауқатын қолдауға жағдай жасау мақсатында баға және қаржы тұрақтылығына баса назар аударады», деді Тимур Сүлейменов.
Экономистердің пікірінше, бұл реформалар қаржы жүйесінің икемділігін арттырып, капиталдың нақты секторға құйылуына жағдай жасайды. Нәтижесінде экономикалық өсімнің сапасы артып, қаржы нарығы халықаралық стандарттарға бейімделе түспек.
Қаржыгер Әнуар Үшбаевтың айтуынша, доллар мен теңге дәлізі 535 деген көрсеткіштің айналасында құбыла бастағанымен, келер аптаның басында 533 теңге шамасында тұрақталуы мүмкін. Бірақ теңге өзінің баланстық нүктесін тапты деуге әлі ерте.
Ұлттық банк бүгін нақты белгі берді: орта мерзімді қашықтықта төлем балансының ағымдағы шотының сальдосы қалыпты тапшылық аймағында қалатынын сарапшылардың бәрі айтып жатыр. Бұл негізгі экспорттық тауарлар бағасының күтілетін төмендеуіне, импорттың өсуіне және шикізат секторындағы шетелдік инвесторларға елеулі төлемдерге байланысты.
Экономикалық өсімді қолдау үшін реттеуші банктерді корпоративтік кредиттеуге өтімділікті қайта басқаруға ынталандырады, бұл ретте тұтынушылық кредиттер мен банк құралдарымен операциялардың қолжетімділігін төмендетеді. Бұл үшін салықтық жеңілдіктер жасалады және ақша-кредит шаралары түзетіледі.
Геосаяси көкжиекте тыныштық байқалады: Украина бойынша келіссөздер тоқтатылды, алайда ЕО елдері Ресейге қарсы жаңа санкцияларды талқылауға дайындалуда, ал АҚШ РФ-мен сауда байланыстарына байланысты Үндістаннан импортқа қосымша баж салығын жоспарлап отыр.
Бұдан басқа, ФҚЖ басшысы Джером Пауэллдің Джексон-Хоулдағы симпозиумда сөйлеген сөзі шулы болды: реттеуші мөлшерлемелерді қыркүйек айында төмендете бастауы мүмкін, бұл нарықтарда оптимизм тудырды. Алайда АҚШ-тағы сауда-саттықтың алғашқы күндері осыдан кейін пайданы белгілеумен шектелді.
Рубль валюталық нарықтағы позициясын біртіндеп жоғалтуда. Құбылмалылық өсуде және ресейлік валютаның әлсіреу үрдісі салық кезеңі аяқталғаннан кейін күшеюі мүмкін. Қыркүйекте ФРЖ-ның негізгі мөлшерлемесінің ықтимал төмендеуі қысымның қосымша факторына айналады. Импортты қалпына келтіру қысқа мерзімді перспективада рубльге кері әсерін тигізеді. Рубль бағамы бойынша болжам: юаньға - 11,1-11,3, долларға - 80-81 рубль.
Өткен аптада Brent маркалы мұнайдың бағасы барреліне 66,53 доллардан 67,18 долларға дейін өсті, бұл шамамен 0,98% -ға өсуге сәйкес келеді. Бұл оң тренд экспорттық түсімді нығайтуға ықпал етеді және теңге бағамын қолдайды.
Бізге бір доллар үшін шамамен 535 теңге белгісі - бұл қазақстандық экономика мен әлемдік факторлар мүдделерінің теңгерімі екенін мойындау керек. Бағам қысқа мерзімді перспективада тұрақты, мұны сарапшылардың болжамдары мен реттеушінің іс-қимылдары растайды. Бұл «тепе-теңдікті» ұзақ уақыт сақтау - 2025 жылдың екінші жартысына дейін созылуы мүмкін.
Қорытындылай келе, KASE биржасындағы күндізгі сауда-саттық қорытындысы бойынша доллар бағамы 533,87 теңге деңгейінде қалыптасты. USD/KZT жұбы банкаралық саудада 534,06 теңгеден, ал Астананың айырбастау орындарында доллардың орташа бағамы 539,04 теңгеге тең.
