Ол кеншілер отбасында өсті. Мектеп бітірген соң, ата-анасының айтуымен бірден Соколов кен басқармасына жұмысқа кірген. Содан бергі жарты ғасырға жуық ғұмырында тереңдігі 510 метр кеніш түбінде тер төгіп келеді.
«Алғаш Сарыбай кен басқармасының механикалық цехында жұмыс істедім. 1984 жылы әскери борышымды өтеп келген соң, комбинатқа қайта оралдым. Негізгі мамандығым тау-кен технигі, сондықтан бірден кенішке түстім. Біраз уақыт тау-кен жұмысшысы болып жүрдім де, кейін бұрғы қондырғысы машинисі бригадасына қабылдандым. Жер астында бір күн бір сағат сияқты зу етіп өте шығады», дейді И.Куликов.
Білікті маман ұзақ жылдар бойы «НКР-100» бұрғы қондырғысымен жерасты жарылыстарын жүргізетін ұңғы қазды. Бұл ұңғыларға кейін жарылғыш зат орнатылады. Ұңғы жарылған соң, жер қыртысында жатқан кенге жол ашылады.
Кеншінің қазіргі жұмысы да асқан жауапкершілікті қажет етеді. Өйткені жер астында жүрген жүздеген адамның қауіпсіздігі – кен жолдарын бекітетін маманның мойнында. Жол бекіткіш тәулігіне жеті сағат жұмыс істейді. Кеніште ағаш және металл тірек конструкцияларын орнатады. Оның сыр беріп тұрған тұстарын жөндейді. Жер астында қабырғаның немесе төбенің опырылып кетпеуін қадағалайды. Осылайша, тау-кен тұрақты үдерісін, кеншілердің алаңсыз жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.
«Жер астында жұмыс істейтін адамның денсаулығы, жүйкесі мықты болу керек. Әр жұмыстың қызығы мен қиындығы қатар жүреді. Темір кенін өндіру оңай шаруа емес. Ең алдымен қауіпсіздік техникасын сақтау маңызды. Алайда жер астында төтеннен төнетін қауіп-қатер көп. Содан сақтану керек. Мысалы, көмір шахталарында жер жынысынан бөлінетін улы газдан сақтану қажет. Ал бізде көбіне жерасты соққылары қауіп төндіреді. Жер жынысы опырылып кетуі мүмкін немесе жерасты сулары жарып шығуы ықтимал. Мұндай жағдайларды да бастан кешірдік», дейді Иван Куликов.
Тәжірибелі кенші өндіріске жаңа келіп жатқан жас мамандарға ең алдымен өзің жұмыс істеп жатқан орынның қауіпсіздігін қадағала деуден жалыққан емес.
«Жастарды жұмысқа мұқият болуға, абай болуға үйретеміз. Кенші мамандығы салақтықты, жауапсыздықты көтермейді. Ең бастысы, қауіпсіздікті сақтаған жөн. Мәселен, бұрғы техникасының машинисі өз басының амандығына ғана емес, бүкіл ауысымның қауіпсіздігіне жауапты. Біз бәрін көрдік, берерімізді бердік. Бойдағы жастық қуатымызды осы өндіріске жұмсадық. Үй болдық, бала өсірдік. Ендігі келешек – жастардікі. Қазір, шүкір, мемлекет кеншілерге, қарапайым жұмысшыға үлкен қолдау көрсетіп жатыр. Әсіресе кейінгі жылдары кеншінің әлеуметтік жағдайы едәуір жақсарды, мерейі өсті. Мәселен, өткен жылы қырық шақты кенші Мемлекет басшысының қолынан «Құрмет» орденін алды. Бұл – қарапайым еңбек адамы үшін. Оның отбасы мен бала-шағасы үшін үлкен мәртебе», дейді маман.
Қазір кеншілер заң бойынша мерзімінен бұрын зейнет демалысына шыға алады. Алайда Иван Куликов жасы алпыстан асса да, құрметті демалысқа шығуға асығар емес.
«Ауысымға шықпай қалсам, өзімді біртүрлі бойкүйез сезініп тұрамын. Жердің үстіндегі демалыс жақсы ғой, бірақ жер астында да ғажайып әлем, қым-қуыт тіршілік бар. Сол тіршілік үнемі өзіне тартып тұрады. Қазір жұмыста жастардан кем түсіп жатқан жоқпын», дейді кенші.
Қостанай облысы
