Еуроодақ (ЕО) бүгін Ресей бойынша санкциялық тізімді кеңейтті. Шектеуге ресейлік «көлеңкелі флоттың» тағы 41 кемесі түсті.
Қазан айында ЕО санкциялардың 19-пакетін қабылдады. Оған ресейлік банктер, криптовалюталық биржалар, Үндістан мен Қытайдағы ұйымдар кірді. «Роснефть» және «Газпром мұнаймен» мәмілелерге тыйым салу қатайтылды.
Ұлыбритания билігі компаниялардың Лондон Ресей үкіметі үшін стратегиялық маңызды деп санайтын энергетикалық секторда бизнес жүргізгені үшін шектеулерге ұшырағанын түсіндірді.
Жарияланған лицензияға сәйкес, британдық компаниялар көрсетілген құрылымдармен және олардың еншілес ұйымдарымен барлық операцияларды 2026 жылғы 31 қаңтарға дейін тоқтатуға міндетті, ал бұл компаниялардың Ұлыбританиядағы активтерін тоңазытады.
Қазақстан үшін тәуекелдерді бағалау
Ұлыбритания санкциялық тізімді жаңартып, оған ресейлік бірқатар мұнай-газ компанияларын енгізді. «Татнефть», «Русснефть», «ННК-Ойл» және «Руснефтегаз» шектеулерге тап болды. Сонымен қатар тізімге Redwood Global Supply және Tejarinaft трейдингтік компаниялары кірді.
Сарапшы Нұрлан Жұмағұлов жаңа санкцияларды Қазақстандағы жекелеген жобалар үшін ықтимал салдармен байланыстырды. Оның бағалауынша, шектеулер «Татнефтиден» шикізат алатын «Конденсат» МӨЗ-не, сондай-ақ Атырау облысындағы Каратон-Подсолева жобасына кері әсерін тигізеді, онда 5,5 км тереңдікте барлау бұрғылауы аяқталады. «Сонымен қатар санкциялар бутадиен бойынша жоба үшін экономикалық тұрғыдан тиімді болуы мүмкін. Теңіз кен орнының ПБР-ПУУД жобасын мақұлдау шарттары бойынша жылына 380 мың тонна бутан жеткізудің жеңілдікті формуласы қолданылады (Dated Brent × 4 - $90)» , деді сарапшы өзінің телеграм-арнасында.
Ағымдағы баға кезінде бұл тоннасына шамамен 150 доллар, экспорттық бағасы 400 доллардан жоғары. Жұмағұлов осының салдарынан «Теңізшевройл» жыл сайын 100 млн доллардан астам, ал бюджет 40 млн доллардан астам салық алатынын атап өтті.
Сарапшы сондай-ақ бутадиен бойынша жоба толығымен «Татнефть» басқаруында екенін, ал «ҚазМұнайГаз» одан 25% үлеспен шыққанын атап өтті. Қарабатандағы электр станциясы мен су дайындау зауытын кеңейту сияқты инфрақұрылымдық шығыстарды қазақстандық тарап көтереді. Зауыттың өзі АЭА-да орналасқан, бұл да салық түсімдерін азайтады.
«Қазақстанның мұнайы мен газы» Telegram-арнасының авторы Олег Червинский санкциялар «Татнефть» пен «ҚазМұнайГаз» арасындағы тығыз ынтымақтастықтың салдарынан Қазақстанға жанама әсер етуі мүмкін деп атап көрсетеді. Қазақстанда «Татнефть» қызметіне тікелей тыйым салынбағанымен, формалды санкциялық режим қазақстандық жобаларға қолданылмайды.
«Бұл шешім Қазақстанға әсер етеді, себебі «Татнефть» «ҚазМұнайГаздың» стратегиялық серіктесі болып табылады, онымен бірге Атырау облысында "Каратон Подсолеваның" барлау жобасын жүзеге асырады. Бір жыл бұрын Теңіз бен жұмыс істеп тұрған «Ембімұнайгаз» кен орындарына жақын орналасқан учаскеде тереңдігі 5,5 км бірінші ұңғыманы бұрғылау басталды. 2025 жылдың шілдесінде Атырау облысында бутадиен мен оның туындыларын өндіретін зауыт салу туралы түпкілікті инвестициялық шешім қабылданды, Құны $1 млрд-тан астам жобаны ресейлік компания «Самұрық-Қазына» мемлекеттік қорымен бірлесіп іске асыруда және елді индустрияландыру стратегиясындағы негізгі жобалардың бірі мәртебесін алды. Зауытты іске қосу 2027 жылға жоспарланған болатын. Енді оған не болады?», дейді Червинский.
Олжас Байділдиновтың пікірінше, «Татнефтке», «Лукойл» мен «Роснефтке» қарсы санкциялар мұнай мен газды өндіру мен өңдеудегі болашақ инвестициялық жобалармен жұмысты айтарлықтай қиындатуы мүмкін.
«Лукойлға қарсы санкциялар енгізілгенде, келесі күні банктер оның төлемдерін жүргізуден бас тартты. Компанияның қарапайым жұмыс істеу мәселелері туындайды. Бұдан басқа, жабдықтар мен технологиялардың импортына, сондай-ақ қаржыландыруға қол жеткізуге шектеулер туындайды. Нәтижесінде Қазақстанда жүзеге асырылып жатқан жобалар не үзіліске қойылады, не уақытша тоқтатылады. Барлау жобасы да, бутадиен бойынша жоба да бастапқы сатыда. Бұл ретте «ҚазМұнайГазда» да, тұтастай алғанда Қазақстанда да оларды дербес дамыту үшін жеткілікті қаражат көлемі мен құзыреті жоқ. Санкциялар қазірдің өзінде жағдайға айтарлықтай әсер етіп отыр және, әрине, толық алынбаған инвестицияларға әкеледі, бұл мұнай өңдеу мен өндірудің дамуын тежейді», деді Олжас Байділдинов.
Байдильдинов сондай-ақ «Татнефть» Allur тобымен бірге іске асырылып жатқан жобадан да шыға алады деп болжап отыр. Алайда бастапқыда оның логикасы бутадиен бойынша іске асырылып жатқан жоба зауытты шикізатпен қамтамасыз етіп, өндірістік тізбекті тұйықтауға тиіс болатын.
«Қазақстан үшін болып жатқан жағдай - сөзсіз теріс фактор. Бұл компаниялардың барлығы Қазақстанда стандартты құқықтық және салық режимінде жұмыс істейді - бұл америкалық немесе еуропалық компаниялармен өнімді бөлу туралы келісім емес. Жақын арада осы жобаларды жалғастыруға дайын компанияларды табу өте қиын болады. Американдық және еуропалық компаниялар қазіргі жағдайда инвестициялармен кіруге дайын бола қоймайды. Нәтижесінде қажетті технологиялары мен капиталы бар қытайлық компаниялар немесе Таяу Шығыс елдерінің инвесторлары қалуда. Қалай болғанда да Қазақстан көптеген жобалар бойынша жаңа инвесторлар мен алмастырушыларды іздеуге тура келеді», деп есептейді спикер.
Сарапшы Каспий өңіріндегі белгісіздіктің өсуін қосымша тәуекел факторы деп атады. Ол Каспийдегі «Лукойл» мұнай нысандарына ұшқышсыз соққы берілгенін еске салып, мұндай оқиғалар инвестициялық ахуалға теріс әсер етіп, әлеуетті инвесторлардың сақтығын арттыратынын атап өтті.
Оның мәліметінше, қазіргі уақытта «Татнефть» Қазақстандағы бірнеше жобаларға қатысуда, оның ішінде «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-мен (SK Ondeu) бірлесіп инвестиция көлемі 1 млрд доллардан асатын бутадиен өндіретін зауыт құрылысы, ҚМГ-мен бірлескен «Каратон Подсолева» барлау блогы, сондай-ақ Қарағанды облысындағы Allur тобы бар зауыт. Бұған дейін Атырау МӨЗ-ін сенімгерлік басқару нұсқасы да қаралған болатын.
