Қоғам құндылығы – адалдық

Қайсы бір этностың өзіне тән, сан ғасырлардан бері үзілмей келе жатқан құндылығы болады. Осы құндылық қауымды ыдыратпай тұтастандырып тұрады. Яғни ол құндылық – сыртқы әсерлердің кері әрекетінен сақтайды. Неміс оқымыстысы В.Гумбольд айтқандай, ұлттың жойылып кетуден сақтап тұратын данышпан рухани ұстыны болады. Сол ұстынды ұрпақтан ұрпаққа бұзбай жалғастыра алған жұрт қана бүгінгідей жаһандану дәуірінде басқа мәдениеттің жетегіне жұтылып кетпей, өз бетімен өмір сүре алады.

08 Қыркүйек, 2020

«Тик-токқа» тоқтам салу керек пе?

Жуырда интернеттегі «Тик-ток» желісінде биыл 175 жылдығы аталып өтіп жатқан Абай Құнанбайұлының суретіне жан бітірген бейнетаспасы таралып, әп-сәтте мыңдаған көрілімге ие болды.

07 Қыркүйек, 2020

Ұлттық дәстүрмен қош айтысамыз ба?

Ел Президенті биылғы Жолдауы арқылы еліміздегі отбасылық-демографиялық ахуалға өзінің алаңдаушылығын білдірді. Бұл мәселеге Мемлекет басшысының баса назар аударуы, шын мәнінде, аталған салада шешімін күткен түйткілдер баршылық екенін аңғартты.

04 Қыркүйек, 2020

Жаның қандай, жас өмір?

Қазақтың жаны қайда демеңіз, қазақ­тың жаны – қара өлеңде. Әулие қара өлең, осынау байтақ жұрттың ары да, жаны да, зары да, бары да сенде емес пе?!. Басынан өткерген алағай да бұлағай тағдыры, жүрек кешірген жадағай дәуірлері, жаралы жылдар да, ақжайнақ заман да, жонарақасымен сезген жойқын дерті мен серті де сенде екен ғой, қасиетті қара өлең! Қастерлі жанын қара қылышқа сақтайтын баяғының батырлары секілді, халық та өз жанын сөзде, сөзді өлең кейпінде сақтайды екен.

03 Қыркүйек, 2020

Екінші өмір

Адам баласы бұл өмірге бір-ақ рет келетіні және оның өмірі дәл сол қалпында екінші рет қайталанбайтыны мәлім. Бұл да бір дүниені жаратқан Алланың ұлылығы мен шеберлігінің, әділдігінің белгісі болса керек.

02 Қыркүйек, 2020

Ескерткіш – ел талғамы

Он шақты жыл бұрын Семейде Алаш зиялыларына қойылмақ ескерткіштің эскизі қолымызға түсті. Қолында балғасы мен орағы жоқ демесеңіз, шомбал жұмысшы бейнесіндегі әсіреұраншыл пролетариаттың бейнесі болып шыққанын көріп қарадай қарнымыз ашқан. Сонан соң қалалық мәдениет бөліміне хабарласып, мән-жайды біліп мақала жазған едік. Алаш арыстарына тән зиялы келбеттің кескініне сұрау салғанбыз.

01 Қыркүйек, 2020

Арқасүйеріміз – Конституция

Биыл Ата Заңымыздың қабыл­дан­ғанына 25 жыл толып отыр. Ширек ғасыр ішінде Конституция азамат­тарымыздың құқықтары мен бостан­дық­тарын, мемлекетіміздің жүйелі түрде дамуын қамтамасыз етіп келеді. Еліміз­де конституционализмнің өзіндік ерекше­ліктері мен бай тарихы бар. Бұған дейін қа­былданған конституциялардың мемле­кеттілігімізді нығайтуда әр қайсысының жеке тарихи миссиялары болғанын бәріміз жақсы білеміз.

28 Тамыз, 2020

Кезекке тұру мәдениеті қашан қалыптасады?

Коронавирус пандемиясы басталғалы арақашықтық сақтаудың өзектілігі арта түсті. Әсіресе мемлекеттік мекемелерге, дәріханаларға, кассаға, қысқасы халық­қа қызмет көрсететін орындарға кезекке тұру мәдениетін қатаң ұстану қажет. Өйткені жер-жаһанды жайлаған вирус адам таңдамайды, әлеуметтік жағдайға да, киген киімге де қарамайды.

27 Тамыз, 2020

«Тайың туып, тайлағың боталасын!»

Жақында бір ақсақал жаңадан шаңырақ көтерген екі жасқа ықылас-батасын берді. Әдеттегідей шұбыртпалы ұйқасқа құрылып, желе-жортып жөңкіле жөнелген ұзын-сонар тілектің арасынан «Тайың туып, тайлағың боталасын!» деген сөз көкейге қона кеткені.

26 Тамыз, 2020

Жадынан жаңылған жұрт

Осыдан он жыл бұрын сол кездегі Парламент Мәжілісінің Төрағасы Орал Мұхамеджанов бастаған қазақстандық делегация құрамында Жапонияда бол­ғанымызда жапондықтардың аузынан естіген мына бір әңгіме есімнен шыққан емес: Аралда тұрып жатқандарына 2-2,5 мың жылдан асқан жапондықтар өздерінің білімі мен ғылымы дамып, қазіргі биігіне көтерілгеннен кейін «біз осы аралға қайдан келдік, біздің туысымыз қай халық» деген сұрақтарға жауап іздейді.

25 Тамыз, 2020

Көзқарас

Біз кейде көп нәрсенің байыбына бармай жатып шорт кесіп, шолақ ойлап, шоқ басып жатамыз. Көзің жетіп тұрған дүниенің өзіне қайта бір айналып келіп  қараудың, араға уақыт салып айтар ойыңның астарына тағы бір мәрте үңіліп көрудің ешқашан артықтығы болған емес.  Шындық үшін шайқаста, ақиқат үшін арпалыста ойың ұшқары, сөзің ұшқалақ болмауы үшін де байсалды байлам айтатын бай мінез және қажет. Мұны ұлт серкесі Әлихан Бөкейхан: «Ұлтқа қызмет ету білімнен емес, мінезден» деп бір ауыз сөзбен тамаша түйіндеген.

21 Тамыз, 2020

Лингвистикалық ландшафт

Әбден жауыр болған тақырыпты қайта-қайта қозғай беруден мүйіз шықпас дейсің. Алайда «жыламаған бала» болмайық, мүмкін біреу-міреу естіп қалар деген дәмеден мақұрым емеспіз.

20 Тамыз, 2020

Ғылымның дамуы – бәсекелестіктің кепілі

Әбу Насыр әл-Фараби «Ғылымы жоқ елдің болашағы бұлыңғыр» деген. Бүгінде әлемнің алдыңғы қатарлы елдері ғылымсыз, озық білім мен инновациялық технологияларсыз мемлекеттің экономикасы мен азаматтардың әлеуметтік жағдайын түзеу мүмкін еместігін жақсы түсініп, өздерінде ғылым саласының дамуына басымдықтар беріп, ғалымдарын бағалап, олардың жұмыс істеуіне қолайлы жағдай туғызуда.

19 Тамыз, 2020

Ән – көңілдің ажары

Әннің де естісі бар, есері бар, Тыңдаушының құлағын кесері бар. Ақылдының сөзіндей ойлы күйді Тыңдағанда, көңілдің өсері бар... – деп Абай атамыз айтқандай, шіркін қа­зақ­­тың дәстүрлі әні қандай еді. Дүлдүл ақын Ілияс Жансүгіровтің «Күйші» поэма­сында және халық композиторы Әсет Най­манбайұлының «Інжу-маржан» әнінде айты­­латын: «Шырқатып, шығандатып, ша­лық­татып, Шапшытып, шүмектетіп, нөсер­летіп, Талдырып, талықсытып, тамылжытып, Орғытып, орағытып, баса өрлетіп. Сам­ға­тып, саңқылдатып, cap желгізіп, Ұрын­тып, өршелентіп, бәсеңдетіп. Серпілтіп, су­маңдатып, сексен ырғап, Қырық қарпып, тоқсан толғап, бес өрлетіп. Қарқынды үн – қан қайнатып, жүрек жұлып, Жан жалмап, көңіл тербеп, әсерлетіп. Төгіліп, баяулатып, сорғалатып...» дегеніндей халықтың әні қазақ­тың көңіл ажары еді ғой.

18 Тамыз, 2020

Күлшеқыздың күймесі

Кітап дүкеніндегі балаларға арналған кітаптардың арасынан кездейсоқ «Күлше­қыз» ертегісін көріп қалдым. Бұл ертегіні білмейтін адам жоқ шығар. Біз де бала кезімізде осы ертегі желісімен түсірілген орыс­ша мультфильмдер мен киносын көр­генбіз, қазақша кітабы кейін шықса керек.

17 Тамыз, 2020

Сын айту оңай...

Әлеуметтік желіні ашып қалсаң да, әлдекіммен әңгімелесе қалсаң да сыни пікірлерге көп кездесесің. Әсіресе билікті жерден алып, жерге салып, қоғамды кінәлап, халықтың кемшілігін бетіне басып жатқандардың қатары қалың. Құдды сын айтудан атан жарысқа түсіп жатқандаймыз.

14 Тамыз, 2020

Қайран ауа, қымбаттап барасың ба?

«Орман дегеніміз – даланың өкпесі ғой» деп еді қазақ журналистикасының маршалы Шерхан Мұртаза. Қандай дәл айтылған сөз. Адамдар неге тау мен орманға, теңіз бен өзен-көлдердің жағасына қарай ұмтылады. Табиғат аясы екендігі өз алдына, сонымен қатар онда ауа құнары бөлек болады.

13 Тамыз, 2020

Құлқын һәм құлдық

Келмеске кеткен Кеңес Одағының жер-жебіріне жетіп, игілігімізді рұқсатсыз иемденген мәскеулік ұлықтарды жеті атасына дейін қарғап-сілеп, бар кінәні де, бар күнәні де солардан көріп, жанымызды жұбатып келгенімізге де отыз жылға жуықтапты. Яғни тәуелсіздік алғанымызға осыншама жыл. Бұрынғыдай бар байлығыңды тартып алатын орталық жоқ, кадрлық саясатқа да Мәскеу араласа алмайды. Қысқаша қа­йыр­ғанда, төл мемлекетіңе өзің би, өзің қожасың...

11 Тамыз, 2020

Қазақтың рухани құбыласы

Бұл Ұлы дала төсінде төрткүл дү­ние­ге сауын айтып, Алты сан Алаш­тан ала­қай­лап сүйінші сұрайтын, ұлты­мыз­дың да­ра келбеті, ұлы ойшылы, хакім Абай ру­хын асқақтата көрсететін қайыр­лы күн!

10 Тамыз, 2020

«Бетпердеңді бере тұршы...»

Әлемді жайлаған індеттің енді қандай «сыйы» бар екені бізге беймағлұм. Ал «екі апталық» карантин режімі ұзара келе міне, алтыншы айға ұласты. Медицинасы қа­рыштап дамыды деген елдердің өзі бү­гін­де алаң күй кешіп отыр. Дүние дағ­да­рып, дүрдараз болып келген мемлекеттер бұл мәселеде мәмілеге келуге мәжбүр, қитұрқы кеселдің емі мен екпесін қосыла іздеп жатыр.

07 Тамыз, 2020