Пікірлер
Adamgershilik qasıetter alǵa shyqpasa, tolyq adam túzilmeıdi
Qazir bizdiń mektepterimiz amerıkalyq ádistermen oqytýǵa tyrysýda. Onyń eń basty sharty – bilim. Mekteptiń mindeti balaǵa bilim berý, balanyń boıyndaǵy darynyn oıatý, qabiletin arttyrý degen maqsat alǵa shyqqan. Ásirese, «creative» degen aǵylshyn sózin taýyp aldyq. Ony orystar aýdarmaı, sol aıtylýymen qoldanatyn bolǵan soń qazaq ta aýdarmaıdy, balalarǵa qatysty aıtylǵanda «kreatıvti balalar» dep qoldanylyp júr.
05 Наурыз, 2019
Tarıhyna úńilsek, Alǵys aıtý kúni Qudaıǵa raızashylyq bildirý kúni retinde alǵash Amerıkada atalyp ótip, keıin eńbekqor elderdiń kópshiligi ózine úlgi etip, birtindep memlekettik merekege aınaldyra bastaǵan. Astyqty aman-esen jınap alyp, rızyqqa kenelgeni úshin Jaratýshyǵa rızashylyq bildirigisi kelgen amerıkalyqtarǵa qarasha aıynyń sońǵy beısenbisin arnaıy belgilep berip, resmı túrde toılaýǵa ruqsat etken meıramnyń qadamy rasynda qut boldy.
01 Наурыз, 2019
Táńirim qazaqty taryltpaıyn dep baıtaq jer de, dáýlet te, keremet óner de bergen eken. Tasyǵan dáýletimiz belgili, oǵan eshkim kúmán keltire almaıdy. Bir zamandary ónerimizdiń qýat kúshiniń erekshe bolǵany sonshama áýeletip án salsa, kúmbirletip kúı tartsa − alty qyrdyń astynan estilip, talaıdy tamsandyrǵanyna tarıh kýálik ete alady.
28 Ақпан, 2019
«Eger siz ǵalym, kvanttyq fızık bolsańyz jáne nemen aınalysyp júrgenińizdi bes jasar balaǵa eki aýyz sózben túsindirip bere almasańyz, onda siz – dúmshesiz», degen eken amerıkalyq áıgili fızık Rıchard Feınman. Árıne, ǵalym adam ǵylymmen nege shuǵyldanyp júrgenin ózi biler, alaıda ol nemen aınalysyp júrgenin kisiligimen kórsete almasa, ne istep júrgenin uqtyra almasy anyq. Sanaýly bolsa da ondaı adamdar úlken ǵalymdyqqa da, zor baılyqqa da, joǵary laýazymǵa da qol jetkizgenimen boıynda kisiligi kem túsip jatsa, bul ómirdegi adam degen atqa laıyqty ne bitirip júrgenin ózi de túsine almaǵany deıdi.
27 Ақпан, 2019
Tóbelestiń de tártibi bar edi...
Byltyr «Qatygezdik vırýsy» atty jýrnalıstik baǵanda elimizdiń sport arnalarynan kórsetiletin «Erejesiz tóbeleske» qatysty oı qozǵalǵan edi. Sonda: «Besiktegi balasyna jan terbeıtin áldıin aıtyp, aıalap ósiretin halyq búginde ulttyq bolmysqa jat qatygezdikti sport túri dep, BAQ arqyly jalpaq jurtqa, býyny qatpaǵan jasóspirimge usynyp, úıretip jatyrmyz. Qazir jyǵylyp jatqandy tópelep urǵandy dáriptep otyryp balaǵa sen izgi bol dep qalaı aıtamyz? Qatygezdik vırýsyn óz qolymyzben taratyp erteń emin taba almaı júrmeıik», degen oı aıtylǵan-dy.
26 Ақпан, 2019
Tyǵyryqtan tıanaqty is shyǵarady
Elbasy Nursultan Nazarbaev jyl saıynǵy Joldaýlarynda, alqaly basqosýlarda Úkimetke jumysty júıeli atqaryp, halyqtyń ál-aýqatyn jaqsartýdy qatań tapsyratyny belgili. Máselen, byltyr kúzdegi Joldaýynda Úkimettegi, basqa da memlekettik organdardaǵy uzaq otyrystar men keńesterdiń sany eselep artyp, qujat aınalymy kóbeıip ketkenin de synǵa alǵan edi.
25 Ақпан, 2019
Jol erejesinen buryn, saqtyq kerek
Jasyratyny joq, ózimizdiń bir áriptesimiz, Qaraǵandy tas jolynan Astanaǵa kirer tusta keshqurym, ıaǵnı alageýim shaqta kóligimen bir adamdy basyp ketti. Ol jaıaý júrginshi jolaǵymen júgire basqan jandy kórmeı qalǵan. Qansha jerden kinásin moıyndasa da, ol – jaýapker. Sebebi jaıaý júrginshige arnalǵan jolaqta ereje buzdy. Toqtamady. Al toqtar edi, biraq adamdy kórgen joq. Mine, endi mundaı jaǵdaıda kimge kiná artasyz? Jaıaý júrginshi de opat boldy, júrgizýshi de qamalady.
22 Ақпан, 2019
Toı-toımalaqta tún jamylyp óner kórsetetin kámelettik jasqa tolmaǵan, ómirleri aq paraqtaı taza, kóńilderi aq bulaqtaı móldir kishkentaılarymyzdy jasyna laıyqsyz kıindirip, boıandyryp kópshiliktiń aldynda shyǵarý, án saldyrý – qý aqshaǵa qunyqtyryp qoıǵan ata-analarynyń kinásinen.
21 Ақпан, 2019
О́tken aptada Eýropalyq odaq úkimeti óndirýshilerge mıkroplastıktiń barlyq túrin óz ónimderinde qoldanýǵa tyıym salǵanyn estigen bolarsyzdar. Mıkroplastıktiń ne ekenin bilesiz be? Osyǵan deıin kóp mán bermeppiz. Sóıtse mıkroplastık − sıntetıkalyq polımerlerdiń kishkentaı bólikteri, bul kóptegen zattyń quramyna kiredi: kúndelikti kıetin kıimimizde de, kir jýatyn untaqta da, saǵyzda da bar eken.
20 Ақпан, 2019
«Jeti jarǵy» jıen jaıly ne deıdi?
Qarǵa tamyrly qazaqta jıenmin dese qolq etpes jan joq shyǵar, sirá. Tipti, naǵashyǵa aıtar oıyn «tuzdyqtap» jiberse de, basynan sóz asyrmas nebir adýyn minezdiniń ózi jıen ǵoı, aıta beredi» dep kúlip, bas shaıqaǵannan artyqqa barmaıdy.
19 Ақпан, 2019
Marqum alashshyl tulǵa Aqseleý Seıdimbektiń «Rýhy azat halyq qana uly ister atqara alady» deıtin myzǵymas ustanymy boldy. Osy uǵymdy Ahań ári qaraı tápsirlep: «Rýhsyz halyqty altynǵa bólep qoısań da báribir, rýhy myqty qaýymnyń aldynda eńkish tartyp turady. Rýh degenimiz ol kózge kórinbeıdi, halyqtyń gendik bıosferasynda bolatyn úreıdi jeńý qýaty. Úreı qan arqyly urpaqtan urpaq jalǵasyp kete beretin asa qaterli qubylys. Qandaı bir qaýymnyń rýhanı erkindigi (táýelsizdigi) halyqtyń boıyndaǵy úreıdiń az-kóptigimen ólshendi» deıtin edi jaryqtyq.
18 Ақпан, 2019
Elorda: kósheler, avtobýstar, aıaldamalar
Astana jyl sanap ósip keledi. Bir kezderi oblys ortalyǵy bolǵan shaǵyn ǵana qala az ýaqyttyń ishinde elimizdegi iri shaharlardyń qataryna qosyldy. Munyń bári qarqyndy júrgizilgen qurylys jumystarynyń nátıjesinde júzege asyp otyr. Ras, qazir 2000 jyldardyń basyndaǵydaı ekpin joq. Degenmen áli de bolsa jańa ǵımarattar men turǵyn úıler turǵyzý isinde alǵa basý bar. Bas qala, jańadan turǵyzylyp jatqan elorda bolǵandyqtan, qurylys jumystarynyń jalǵasa beretinine kúmán joq.
15 Ақпан, 2019
Tildiń túıtkili qansha aıtsaq ta tarqamaıtyn boldy. Burynǵydaı eshkim zorlamasa da, eshkim tizege salmasa da, ana tilimizde sóıleıik dep urandap jatsaq ta, halqymyzdyń qalada turatyn negizgi bóligi únemi orys tilin qoldanýǵa beıil turatyny qynjyltady. Úlkender túgili qazaqsha oqıtyn balalarymyzdyń ózi orysshany tez qabyldaıdy. Qazaqsha oılanǵansha oryssha jyp etkizip jaýap bere qoıady. Eshkimdi kinálamaı, eshkimdi qaralamaı osynyń sebebin taǵy bir izdep kórelikshi...
14 Ақпан, 2019
Qatygezdikke bala ǵana kináli me?
Sońǵy kezderi mektep oqýshylarynyń arasynda sotqarlyq órship barady. Teledıdardan kórip, áleýmettik jeliden oqyp otyrǵanda, olar mundaı qatygezdikke qalaı bardy degen saýal kókeıdi tebendeı tesip, oıdy oıran etedi.
13 Ақпан, 2019
Búginde ár kólikke tirkelip beriletin memlekettik nómirlerdiń deni jappaı satylymǵa shyǵaryldy. Olar birkelki sandar men úılesimdi áripter tizbeginen quralǵandyqtan birden kóz tartady. Ony halyq arasynda «ádemi nómirler» deıdi. Atalǵan nómirlerdi alýǵa júrgizýshiler de yntyq. Ásirese qymbat kólik ıeleri úshin sándi nómirdi taǵý, ózine bir artyqshylyqty beretindeı kóredi. Endeshe bul nómirlerdi satylymǵa shyǵarǵannan kim utyp jatyr dep oılaımyz?
12 Ақпан, 2019
«Aıdalada altyn bar» dese, soǵan birinshi qandastarymyz baratyn shyǵar dep oılaıtyn halge jettik. Bulaı deýimizge qoǵamda qordalanyp qalǵan, ordalanyp alǵan máseleler mysal bola alady. Sonyń biri – báske aqsha tigý, ıaǵnı býkmekerlik keńselerdiń keleńsiz kásibi bolyp tur. Jalpy, ózi jarymaı otyrǵan jannyń «úıde otyryp ońaı aqsha tabý jolyn úıretemin» degenine erip kete beretin ańqaý bolatynyna ekenine búginde kózimiz ábden jetti.
11 Ақпан, 2019
Qazirgi qoǵam bar jaýapkershilikti mektep muǵalimine artyp qoıyp, bala tárbıesine jaýapty etý ádetinen az da bolsa alystap kele jatqanyn sezetin bolarsyz. Balasyn mektepte oqytý tek qana qoǵamda qalyptasqan dástúr men tártipke baılanysty júzege asa bermeıdi. Ata-analar balalaryna, olardyń bolashaǵyna degen jaýapkershilikti sezedi dep senemin. Bir dosym «ár ata-ana óz balasyna muǵalim ǵoı» degen-di. Osy oıǵa qalaı qaraısyz, qarsylyǵyńyz joq bolar.
08 Ақпан, 2019
«Adam – Allanyń múlki, dúnıe – adamnyń múlki». Bir jyldary belgili kósemsóz sheberi Qalı Sársenbaı aǵamyz osylaı dep jazǵan edi. Álbette, týmaq barda, ólmek bar. Jaratýshydan bolǵan soń qandaı jaǵdaıda alsa da pendesiniń qolynan keler qaırany joq. Biraq ólimde ózekti órteıtin ókinish bar. Qapıada qyzyl jalynǵa oranǵan bir úıdiń bes jaýqazyny, kámeletke tolmaǵan bes búldirshini – kúlli eldiń ózegin órtegen, opyndyrǵan oqys oqıǵa. Mundaıda ata-ananyń ahýalyn aıtýdyń ózi artyq. Sýyt habar otandastarymyzdyń qolqasyn sýyrǵandaı áser etti. Sonymen qosa qoǵamymyzda qordalanǵan kóp jaıtty de sýyrtpaqtap alǵa shyǵardy. Sonyń biri – jabaıy ýrbanızasıadan týǵan baspana máselesi.
07 Ақпан, 2019
«Vremıanka» jáne «akımattaǵy tanys»
Astananyń «Kóktal-1» shaǵynaýdanynda kólemi 30 sharshy metr bolatyn jertólede bir úıdiń bes birdeı balasy jarym túnde órtke orandy. Balalardyń ata-anasy sol ýaqytta jumysta bolǵan. Bul oqıǵa kóp jurttyń qabyrǵasyn qaıystyryp, júregin aýyrtty. Áleýmettik jelide áleýmettiń kez kelgen ókili syrt qala almaǵan sýyt habar áleýetimizdiń qanshalyqty ekenin kórsetedi. Bul oraıda jalpaq jurttyń jan aýyrtar jyr joldarymen de joqtaý aıtyp jatqanyn baıqaýǵa bolady. Tipti oqýshy qyzdardyń beıkúná beıneleri men mektepterde jańajyldyq merekede salǵan sýretteri de tótenshe qazanyń qanshalyqty orny tolmas aýyr qaıǵyǵa dýshar etkenin sezindiredi. Bul biteý jaranyń ornyn qalaı jazamyz? О́ıtkeni bul otbasynyń basyndaǵy jaǵdaı bizge tańsyq emes qoı.
06 Ақпан, 2019
Burynǵynyń bári batyr, bári sheshen...
Apyraı, burynǵy babalarymyzdyń barlyǵy da «qara qazan, sary balanyń qamy úshin» atqa qonǵan shetinen batyr, qara qyldy qaq jarǵan barlyǵy bı, buqaranyń qamyn oılap barymen bólisken kileń Atymtaı jomart eken. Osal bireýi joq. Basylymdarda jarıalanyp, jeke kitap bolyp jaryq kórip jatqan shyǵarmalardy oqysańyz, burynǵy babalarymyz qandaı myqty bolǵan dep eriksiz tańdaı qaǵasyz.
05 Ақпан, 2019
