Инфографиканы жасаған – Зәуреш Смағұл, «ЕQ»
Биылғы қаңтар-шілде айларында сауда көлемі 8,6%-ға, инвестиция көлемі бірінші жартыжылдықта 37%-ға өсіп, 438 млрд теңгеге жеткен. Сауда және интеграция министрі Арман Шаққалиевтың айтуынша, салада 800 мыңнан астам бизнес субъектісі істерін дөңгелетіп, 1,5 млн-нан астам адамды жұмыспен қамтамасыз етіп отыр.
«Айтылды-жасалды қағидаты бойынша Мемлекет басшысының Жолдауда айтқан тапсырмалары белсенді жүзеге асырылып жатыр. Барлық бақылаушы органдардың қатысуымен Ахуалдық штаб тиімді жұмыс істеп тұр. 47 мыңнан астам көлік тексерілді, тауарлық салмақта бұл – 600 мың тоннадан астам мал шаруашылығы өнімдері. Оның ішінде 900-ден астам автокөлік кері қайтарылып, мыңнан астам сәйкестікті растау құжаттарының күші жойылды», деді министр.
Сауданы ынталандыру және дүкен сөрелеріндегі отандық тауарлар үлесін арттыру мақсатында отандық өндірушілер өнімдері үшін кемінде 50% сөрелік кеңістікті көздейтін бағдарлама іске қосылған.
Сонымен қатар сапасыз әрі қауіпті өнімдердің ішкі нарыққа енуіне шектеу қою бағытында белсенді жұмыс қолға алынды.
Президенттің тапсырмасы негізінде шикізаттық емес экспортты әртараптандыру әрі арттыру мақсатында «бір терезе» қағидатымен қаражат құралдарының толық спектрін ұсынатын Экспорттық-кредиттік агенттік құрылды. Биылғы 7 айда көрсетілген қаржылай қолдау көлемі өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 200 млрд теңгеге артып, 394 млрд теңгені құрады. Қолдау көрсетілетін барлық жобаның 71%-ын құрайтын шағын және орта бизнеске ерекше назар аударылды. Бұл ретте орташа және жоғары қайта бөлу өнімдерінің үлесі 83%-ға жетіп отыр.
«Әлеуметтік маңызы бар биржалық тауар» ұғымы заңнамалық түрде енгізілді, ол энергетикалық және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін шешуші маңызға ие. Бұл алыпсатарлықты жойып, бағаны ашық белгілеуге және отандық нарықты осы тауарлармен тұрақты қамтамасыз етуге кепілдік береді. Осы өзгерістерге сәйкес әлеуметтік маңызы бар тауарлардың бағасын тікелей реттеуден бас тартамыз және атаулы әлеуметтік көмекке көшеміз», деп түсіндіреді министр.
Отандық тауарларды сыртқы нарықта ілгерілетуді күшейту үшін халықаралық инфрақұрылым қалыптасып жатыр. Мәселен, Қытай провинцияларында серіктестік кеңселер, өкілдіктер мен ұлттық павильондар жұмыс істей бастады. Мұндай нысандар Чэнду, Үрімші, Нанкин, Шандун провинцияларында бар. Өзбекстанда «Термез» халықаралық сауда орталығының аумағында отандық өнімдердің сауда павильонының есігі келушілерге әрдайым ашық. Экспортты ілгерілету бойынша жұмыс Қытайдан бөлек, БАӘ, Түркия, Үндістан және Иранда да қарқынды жүргізілмек. Олардың арасында «jd.com», «Doiyin», «Alibaba» сияқты сауда-саттық алаңдары бар.
«Кейінгі жылдары экспорттық әлеуетті арттыру мәселесі ел экономикасының негізгі басымдықтарының біріне айналды. Бұған әлемдік нарықтағы тұрақсыздық, шикізат бағасының құбылуы мен геосаяси жағдайлардың әсері себеп болып отыр. Экспорт құрылымына тоқталсақ, қазір оның негізгі бөлігі мұнай-газ, металл және уран сияқты дәстүрлі шикізатқа тиесілі. Дегенмен Үкімет кейінгі жылдары шикізаттық емес экспортты ұлғайтуды басты мақсат етіп қойды. Бұл бағытта агроөнеркәсіп өнімдерін сыртқы нарыққа шығару, мұнай-химия мен металлургияда терең қайта өңдеуді дамыту, машина жасау және ІТ қызметтерін экспорттау қолға алынған», дейді экономист Бауыржан Ысқақ.
Мәселен, отандық ұн, бидай, майлы дақылдар мен ет өнімдеріне Ресей, Қытай, Орталық Азия елдері және Таяу Шығыс нарығында тұрақты сұраныс бар. Сонымен бірге біздің инженерлік-техникалық қызметтер де шетелдік компанияларға ұсыныла бастады. Еліміз Дүниежүзілік сауда ұйымының мүшесі ретінде ашық нарық қағидаттарын ұстанады. Бұған қоса Еуразиялық экономикалық одақ, Қытаймен шекаралық сауда және Еуропалық одақпен ынтымақтастық экспортты әртараптандыруға мүмкіндік беріп отыр.
«Біріншіден, кедендік әрі тарифтік жеңілдіктерді оңтайландырып, экспорттаушыларға қолайлы жағдай жасалып жатыр. Екіншіден, логистикалық инфрақұрылым дамып келеді. «Батыс Қытай – Батыс Еуропа» дәлізі мен Транскаспий бағыты арқылы жүктерді жылдам жеткізу мүмкіндігі кеңейтілді. Үшіншіден, экспорттаушыларды қолдау шаралары күшейіп келеді. Субсидия беру, сақтандыру, жеңілдетілген несие арқылы шағын және орта бизнеске сыртқы нарыққа шығуға жол ашылады. Жаңа Салық кодексінде де дайын өнім экспорттаушыларды қолдауға арналған жеңілдіктер қарастырылған», дейді Б.Ысқақ.
