Халықаралық жүргізуші куәлігінің жай-жапсары

Ішкі істер министрлігі Алматы қалалық полиция депар­таменті жариялаған хабар­­ламаға сілтеме жасап, аза­­маттарға халықаралық жүр­гізу­ші куәлігін беруге құқығы жоқ жеке ұйымдарға, туристік агент­тіктерге және басқа да құ­ры­­лымдарға жүгінуге болмайтынын ескертіп отыр.

«Халықаралық жүргізуші куәлігі – жүргізушінің шетелде көлік құралын басқару құқы­ғын растайтын құжат. Бұл құ­жат 1968 жылғы 8 қарашадағы Жол қозғалысы туралы Вена конвенциясына қол қойған 180-нен аса елде мойындалады. Алматы қалалық Полиция депар­таменті әкімшілік полиция бас­қар­масының процессинг орта­лы­ғының бастығы Айдын Меркімбаевтың түсіндіруінше, Қазақстан Республикасының «Ішкі істер органдары туралы» заңының 6-бабына сәйкес, жүргізуші куәліктерін, оның ішінде халық­аралық куәліктерді беру ішкі істер органдарының айрықша құзыретіне жатады», делінген аталған баспасөз мәлімдемесінде.

Клиентті қалайда өзіне тартуды мақсат тұтқан турфирмалар мен өзге де жарнамалық құрылым­дар шетелге шығуға әрекет еткен азаматтарға халықаралық жүргізуші куәлігін дайындап беру қызметін де қоса ұсынып жүрген көрінеді. Сол себепті Ішкі істер министрлігі қазіргі таңда елімізде халықаралық жүргізуші куәліктері берілмейтінін ресми мәлімдеп отыр.

«Азаматтардың күмәнді онлайн-сайттар немесе жеке фирмалар арқылы куәлік рәсімдеуге берген өтініштері заңды күшке ие емес. ХЖК ұлттық жүр­гізуші куәлігінің орнын баспайды, тек оның ресми аудармасы саналады», деп ха­барлады министрліктің баспасөз қызметі.

Дегенмен министрлік халықара­лық жүргізуші куәлігі мынандай жағдайларда қажет болуы мүмкін екенін де ескерте кетті: шетелде автокөлікті жалға алу кезінде; жеке автокөлікпен шекарадан өту кезінде; жолдағы тексеру барысында құжаттарды көрсету кезінде; шетелде сақтандыруды рәсімдеу кезінде.

Бірақ бір ескере кетерлігі, халық­аралық жүргізуші куәлігін алу үшін емтихан тапсыру немесе оқудан өту талап етілмейді. Сол себепті де Алматы қалалық полиция департаменті азаматтарды сақ болуға, алаяқ делдалдардың арбауына түспеуге шақырады. Ал егер күмән туындаған жағдайда азаматтар аумақтық ішкі істер органдарына жүгініп, толық ақпарат алуы­на құқылы.

Біз өз тарапымыздан ғаламторды ақтарып, осындай куәлік берумен айналысып жатқан компаниялардың бар-жоғын іздестіріп көрдік. Бірақ олардың сайттарынан ХЖК алып береміз деген хабарландыру көрмедік. Жалпы, олардың өте көп екенін ескерсек, бәрін зерделеп шығу мүмкін емес.

Шынын айтқанда, министрлік жария­­лаған ақпараттан елімізде халық­аралық жүргізуші куәлігінің бері­летінін, я беріл­мейтінін анық ұға алмадық. Министр­ліктің Gov.kz-тегі ресми интернет ресурсында «Қазақстанда халықаралық жүргізуші куәліктері берілмейді» деп тайға таңбасқандай-ақ жазылған. Бірақ материалда мағынасы бір-біріне кереғар екі сөйлем бар. Яғни екінші абзацтағы сөйлемде «Қазақстан Республикасының «Ішкі істер органдары туралы» заңының 6-бабына сәйкес, жүргізуші куәліктерін, оның ішінде халықаралық куәліктерді беру ішкі істер органдарының айрықша құзыретіне жатады», делінген. Яғни ХЖК кейбір жағдайларда беріледі деген сөз.

Ал одан кейінгі абзацта «Бүгінде Қазақстан Республикасында халық­аралық жүргізуші куәліктері берілмей­ді» делінген және төменде мұндай куәлік­тің қажет болуы мүмкін жағдайлар келтірілген.

Осыған байланысты біз министрлікке бірнеше сұрақтың басын қосқан хатымызды жолдадық: ХЖК елімізде беріле ме, берілмей ме? Берілсе, қандай жағдайларда және кімдерге беріледі? ХЖК шет мемлекетке шыққан отандастарымыздан талап етілген (қажет болған) жағдайда олар қандай құжат ұсынады? Өзіміздің отандық жүргізуші куәлігі сырт елдерде қолдануға жарай ма? Өйткені ол куәлікте негізгі деректердің латынша транскрипциясы қоса жазылған. Туристік компанияларға және өзге де делдар ұйымдарға сеніп, ХЖК алған азаматтардың шағымы, нақты фактілері бар ма? Міне, араға апта салып осы сұрақтарымызға нақты жауап ала алдық.

Министрліктің баспасөз қызметі бізге жолдаған жауабында еліміздің «Ішкі істер органдары туралы» заңының 6-бабына сәйкес, жүргізуші куәліктерін беру ішкі істер органдарының айрықша қызметіне жататынын тағы да ескерте кетті.

«Бүгінде елімізде халықаралық жүргізу­ші куәліктері берілмейді. Шет мемлекетте, Қазақстан Республикасының ұлттық жүргізуші куәлігі соның ішін­де 1968 жылғы 8 қарашадағы Жол қоз­ғалысы туралы Вена конвенциясына қол қойған мемлекеттен басқа мемлекеттерде, көлік құралын басқару сол елдің заңнамасына сәйкес жүргізіледі. Қазақстан Республикасының ұлттық жүргізуші куәлігі жол қозғалысы туралы Вена конвенциясына қол қойған 180-нен аса елдерде жарамды», делінген ІММ түсініктемесінде.

Яғни біздің төл куәлігіміз сырт елдерге де жарамды деген сөз. Сол себепті туристік компаниялар осындай куәлік алып береміз деп қосымша ақы сұрап жатса, тиісті органдарға хабар беру керек.

Министрліктің баспасөз қызметі берген жауабына сүйенсек, азаматтардың туристік компанияларға және өзге де онлайн-сайттар немесе делдар ұйымдарға сеніп, жалған халықаралық жүргізуші куәлігін алу бойынша шағымдар түспепті.

«Қазір кейбір жеке ұйымдар мен турис­­тік агенттіктер халықаралық жүргізу­ші куәлігін рәсімдеуді ұсынып жатыр. Ескер­те кетейік, ешбір жеке компанияның немесе сайттың халықара­лық жүргізуші куә­лігін беруге құқы жоқ. Мұндай құжат­тар­дың заңды күші болмайды», деп ми­нистр­ліктің баспасөз қызметі сөздің тоқ етерін жеткізіпті.