Жәдігер • 18 Маусым, 2025

Сығанақ теңгесі

60 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

«Әзірет Сұлтан» ұлттық музей-қорығы сайтында мекеменің нумизматикалық жәдігерлер қорында сақталған теңге-тиын (пуль) туралы мәлімет жарияланды. Бұл бұйым кезінде Сығанақ қаласында соғылған екен. Жәдігерді музей қорына 2004 жылы Түркістан қаласының тұрғыны Н.Досметов есімді азамат тапсырыпты.

Сығанақ теңгесі

Музейлік анық­та­малықта тиын­ның қайдан та­был­ғаны және қайда сақ­талғаны туралы мәлімет жоқ. Мекеменің кіші ғылы­ми қызметкері Толқын Жол­дасовтың айтуына қа­раған­да, монета мыстан жасал­ған. Сақталу жағдайы – нашар. Пішіні – шеңбер пошым­ды дөңгелек. Тиынның айнала жиегі мүжілу себебінен кейбір таңбалары тозған. ­Тіп­ті кейбір бедер іздері жойы­­лып кетуге жақын. Ең өкі­ніш­тісі, тиын соғылған уақыт (жылы) шекітілген тұс сынып
түскен.

– Бірақ, – дейді көне таңбалар білгірі Толқын Ма­ханбетұлы. – Жәдігердің аман сақталған бөлігіндегі жазу-таңбаларға қарап, тиын хижраның 727, 728, 738 жылдары Сығанақ ақша сарайында соғылғанын аңғаруға болады. Оған дәлел – тиынның ортасындағы шаршы пішін­ді картуш ішінде үш қатар жазба. Онда «Зарб / Сығна / қ» (Сығанақ) деп таңбаланған. Тағы бір дәлел: Орта Азия және Қазақстан нумизматикасы саласындағы ірі маман Райхан Бурнашеваның еңбектерінде Сығанақ тиын­дарының осындай үлгілері көп кездеседі.

«Жәдігердің тағы бір ерекшелігі, орта ғасырда айналымда болған пулдармен типтес. Ал «пул» дегеніміз – Алтын Орда дәуірінде мыстан соғылған теңге-тиындардың тарихи атауы. Мұндай тиындар XІІ ғасырдың аяғы мен XVI ғасырдың басында қолданыла бастаған. Оның негізгі себептерінің бірі, дәл осы уақытта аумақта мыс ақшалармен ғана атқары­латын ұсақ сауданың үлкен қарқында дамуы – мыстан соғылған ақшалардың негізгі төлем құралы ретінде бекуіне жағдай жасады. Сондықтан ең көп қолданылатын ақша түрінде пул атауы жалпы ақша атауына балана бастады» дейді Т.Жолдасов.

Соңғы жаңалықтар

Елге сенімі жоғары

Қоғам • Кеше

Мұратану мұраты

Ғылым • Кеше

ЖИ туралы заң нені көздейді?

Жасанды интеллект • Кеше

Ұлттық спорт – табыс көзі

Ұлттық спорт • Кеше

Кішкентай қателік

Ғалам ғажаптары • Кеше

Тәтті тасқын

Ғалам ғажаптары • Кеше