Сұхбат • 15 Қаңтар, 2025
Қазақ құсбегілігін әлемге әйгілеген
Жуықта «Республикалық құсбегілік федерациясы» қоғамдық бірлестігінің өтініші бойынша Моңғолия Республикасына іссапармен барып, сол жақтағы байөлкелік құсбегілердің өнерімен танысып, біршама дерек жинап келген едік. Саятшылықтың қыр-сырына қанық қаншама мамандарға жолықтық. Соның бірі – қазақтың құсбегілік өнерін зерттеумен қатар, әрбір сәтін суретке түсіріп, әлемге әйгілеп жүрген Чойжилжавын Батзаяа атты азамат. Бұл жігіт өткен жылы «Бүркіт» (моңғолша «Бүргэд») атты үлкендігі төре табақтай фотоальбом шығарыпты. Альбом-кітаптың басты тақырыбы – Қобда өлкесінде өмір сүріп жатқан қазақ құсбегілерінің өмірі, тыныс-тіршілігі, бүркітпен аң қаққан сәттері, саят-салбурын құрған кездері, түз құсын қолға түсіріп, оны баптап-баулуы қатарлы жүздеген көрініс фотобейне және әңгіме-сұхбат форматында берілген. Мұндай кітап құсбегіліктің отаны біздің елімізде жоқ. Сапар барысында Ұлан-Батыр қаласында тұратын фото-суретшіге жолығып, сұхбаттастық.
Руханият • 14 Қаңтар, 2025
Биыл туғанына 110 жыл толып отырған үлкен жазушы, қазақ әдебиетіне тарихи романдар желісін әкелген қайраткер-қаламгер Ілияс Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясы – эпикалық тынысының кеңдігімен, сюжет шеберлігімен, рухани серпінділігімен және өткен ғасырларда қазақ халқы бастан кешірген оқиғаларды көркем түрде суреттеуімен құнды. Яғни аталмыш туынды авторымен тағдырлас талантты жазушы Әнуар Әлімжановша айтсақ: «Көшпенділер» трилогиясының беттерін мұқият зерделемейінше, қазақ ұлтының сан ғасырлық тарихын талдап, пайымдау да мүмкін емес, әрі мұнсыз ол толыққанды болмайды».
Жәдігер • 14 Қаңтар, 2025
Орта ғасырда қазақ даласын көктей өтіп, шығысқа саяхат жасаған италиялық жиһангер Марко Поло көшпелілер арасында өткен мергендер сайысында 335 құлаш жердегі нысанаға сынға түсушілердің бәрі дәл тигізгенін жазады.
Жәдігер • 11 Қаңтар, 2025
Өткен ғасыр басында қазақ қоғамының темірқазығына айналған Алаш арыстарының атқарған ісі – бүгінгі ұрпаққа үлгі.
Жәдігер • 10 Қаңтар, 2025
Ғасырлық жүкті арқалаған оқулық
Осыдан бір ғасыр бұрын, яғни 1925 жылы Алаш арысы, ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының төте жазумен жазылған 72 беттік «Қазақша әлббә. Оқу құралы» атты кітабының кезекті басылымы Орынбордағы «Қазақ мемлекет баспасынан» 24 мың таралыммен жарық көріпті.
Аймақтар • 01 Қаңтар, 2025
Ақтау – Түркі әлемінің астанасы
Еліміздің мәдени өміріндегі жаңалықтың бірі – биыл мың бояулы мұнайлы өлке Маңғыстау облысының орталығы һәм республикадағы бірден-бір портты қала Ақтау шаһары «Түркі әлемінің мәдени астанасы» атанды. Бұл шешім өткен жылдың қараша айында Түрікменстанның астанасы Ашхабадта халықаралық ТҮРКСОЙ ұйымына мүше елдердің мәдениет министрлері бас қосқан 41-кеңес отырысында қабылданып, оған дейін аталған міндетті атқарып келген Түрікменстанның Әнеу қаласында жабылу рәсімі өтті.
Жәдігер • 10 Желтоқсан, 2024
Мәдина қаласын білмейтін адам жоққа тән. Себебі бұл шаһар – мұсылман баласы зиярат етуге бұйырылған әлемдегі қасиетті үш орынның бірі. Оның сыртында бұл шәріде пайғамбарымыз Мұхаммедтің (с.ғ.с) мешіті орналасқан һәм соңғы бақилық тұрағы да (зираты) осында.
Таным • 06 Желтоқсан, 2024
Түрколог-ғалым Адай Есенғұлұлы келтірген мәліметте: әлем бойынша көне түркі жазба ескерткіштерінің бүгінгі таңда белгілі болғандарының ұзын-ырғасы 160 шамасында екен. Бұлар территориялық орналасуы жағынан: Тыва Республикасында – 53, Хакасияда – 28, Моңғолияда – 30, Орхон-Енисей бойында – 8, Алтай өлкесінде – 6, Жетісу-Талас өңірінде – 16, Қырғызстанда 8 бар екен («Жетісу» газеті, 17 мамыр, 2001 жыл).
Сұхбат • 30 Қараша, 2024
«Көшпелілер мәдениетінің ұстыны – жауынгерлік өнері»
Елорда төрінде ұйымдастырылған V Дүниежүзілік көшпелілер ойынында өткізілген сайыстың бірі – «Жамбы ату» стилі. Бұған әлемнің 27 мемлекетінен келген 79 спортшы қатысты. Осылардың бірі – ат үстінде садақ атудан әлем чемпионы Алтан Нэргүй атты азамат. Бұл жігіт осы жолғы көшпелілер ойынында да олжалы болды. «Мажар» стилі бойынша өткізілген сайыста күміс медаль жеңіп алды. Таныса келе аңғарғанымыз, А.Нэргүй мырза тек мерген садақшы емес, ежелгі көшпелілер мәдениеті мен жауынгерлік өнерін зерттеп жүрген аса білімдар маман екен. Бұл жігіт 2011 жылы Ұлан-батыр қаласындағы Ұлттық университетті философия және дінтану мамандығы бойынша бітірген соң «Намнаа» («Садақ ату») атты клуб ашып, оны көшпелілердің қолданбалы өнері мен соғыс құралдарын зерттейтін академияға айналдырыпты. Өткен жылы ертедегі ғүн-түркі дәуірінен бастап, еуразиялық кеңістікте билік жүргізген Шыңғыс қаған ұлысы, одан кейін 1271-1368 жылдары өмір сүрген Юань империясы, 1368-1644 жылдары билік құрған Мин патшалығы, 1644-1912 жылдары ұлыс тізгінін шеңгелдеген Манжу-Цинь империясы тұстарында пайдаланған соғыс құралы – садақтың дамуы, жетілуі, өзгеру сатылары хақында зерттеп, көлемді кітап та жазған. Осы орайда танымал этнограф-зерттеушімен сұхбатты ұсынып отырмыз.
Қоғам • 30 Қараша, 2024
Алаш арыстарының академиялық мұрасы
Ұлттық академиялық кітапханада Алаш арыстары Ахмет Байтұрсынұлы мен Мағжан Жұмабаев мұрасына арналған «Алаш мұраты – түркі бірлігі» атты іс-шара ұйымдастырылып, М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институты дайындап, халықаралық Түркі академиясының қолдауымен жарық көрген қос арыстың академиялық шығармалар жинағының таныстырылымы өтті.
